Беларускія гарады перад зімовымі святамі ўпрыгожваюць з размахам: ставяць ялінкі на цэнтральных плошчах, аздабляюць дрэвы ў парках, усталёўваюць светавыя кампазіцыі. У гэтым годзе па ўсім Гродне ўсталявалі 10 вялікіх ялінак, а святочная ілюмінацыя асвятляе ўвесь цэнтр і нават некаторыя мікрараёны. У чым праблема ўсёй гэтай прыгажосці? Чаму экаактывісты раяць быць больш сціплымі? Разам з прадстаўніцай арганізацыі «Зялёны тэлефон» Палінай Бурко разабраўся падкаст «Утульны горад».
Слухайце падкаст пра (не)экалагічны Новы год цалкам або чытайце ў вялікім скароце асноўныя тэзісы ніжэй.
Светлавое забруджванне і чырвона-зялёная ілюмінацыя
У беларускіх гарадах заўсёды было шмат святочных упрыгожанняў. Час да часу яны спалучаюцца адно з адным і ўзнікае адчуванне нейкай аляпаватасці ад сумяшчэння розных колераў і стыляў. У апошнія гады да гэтых упрыгожанняў сталі дадаваць яшчэ больш колеравай разнастайнасці. Пасля падзей 2020 года дзяржаўная ідэалогія раптам пачала пранікаць нават у калядныя інсталяцыі. Па ўсіх беларускіх гарадах з’явіліся фігуры снегавікоў з чырвона-зялёным сцягам, а на будынках дзяржаўных арганізацый з’явілася чырвона-зялёная падсветка.
Такое мноства колераў блага ўплывае на нашае самаадчуванне, кажа Паліна Бурко. Але мільгаценне ў вачах — не адзінае наступства. Празмернае начное асвятленне выклікае эфект светлавога забруджвання: звычнага чорнага неба з зорамі мы ўжо не бачым. Не бачаць яго таксама начныя жывёлы і птушкі, якія губляюць арыентацыю ў прасторы.
Кіламетры ліхтарыкаў выдаткоўваюць шмат электрычнасці, а калі гірлянды ламаюцца — паўстае пытанне іх утылізацыі. У гірляндах шмат цяжкіх металаў і пластыку — і гэта праблема.
Як салюты шкодзяць прыродзе
Яшчэ з большай антыпатыяй эколагі ставяцца да феерверкаў, якія таксама часта маюць у сваім складзе цяжкія металы. Пасля прыгожых выбухаў тыя металы трапляюць у глебу і ваду. Ды і самі выбухі суправаджаюцца выкідам вуглякіслага газу ў паветра. Хаця вуглякіслага газу і так нямала была выкінута ў паветра ў час вытворчасці гэтых выбуховых канструкцый.
Каляровыя выбухі моцна палохаюць птушак і звяроў, якія ў шокавым стане выбягаюць на дарогу, трапляюць пад аўтамабілі ці б’юцца аб сцены будынкаў. Паліна Бурко ўвогуле выказваецца за заканадаўчую забарону салютаў.
Смецце: што застаецца пасля свята
Колькасць смецця, якая застаецца пасля Новага года, таксама ў разы большая за звычайную. Да таго ж, нават свядомыя грамадзяне і грамадзянкі, якія звыклі сартаваць смецце, забываюцца пра гэта падчас святаў.
На галоўных плошчаў гарадоў, дзе ноччу адбываецца забаўляльная праграма, застаецца шмат пластыкавых кубачкаў ад глінтвейну. Нашмат больш экалагічна было б заахвочваць гараджан прыходзіць са сваімі кубачкамі, а таксама паставіць на плошчы скрынкі для асобнага збору адкідаў, каб пластык адразу накіроўваўся ў сметніцу з пластыкам.
Што датычыцца галоўнага сімвалу Новага года — ялінкі — варта абіраць жывую елку. Прадпрыемству лепей высадзіць елкі на сваёй тэрыторыі, каб раз на год упрыгожваць іх, а для дома і офісу лепш за ўсё пасуюць ялінкі ў кадках, якія можна ўзяць у арэнду. Напрыклад, такую паслугу ў Гродне прадастаўляе фермерскай гаспадарка «ЭкоЁлочка».
Хаця эколагі крытыкуюць такую эксплуатацыю рэсурсаў, усе разумеюць, што шкодна забараняць людзям радавацца святу пасярэд цёмных зімовых дзён. Аднак спецыялісты і спецыялісткі ў сферы аховы навакольнага асяроддзя заклікаюць не выкарыстоўваць каштоўныя рэсурсы марна, абіраць больш даўгавечныя матэрыялы для аздабленняў і не забывацца сартаваць смецце нават у святы.
