Сотні вернікаў у Велікодны тыдзень сталі ўдзельнікамі яшчэ адной святочнай малітвы ў Каложскай царкве. 1 мая тут прайшла Боская літургія з нагоды прынясення знакавага для храма абраза — гістарычнага спіску цудатворнай Каложскай іконы Божай Маці. Узначаліў набажэнства арцыбіскуп Гродзенскі і Ваўкавыскі Арцемій, піша grodnonews.by.
У канцы мінулага года абраз была выкуплены на адным з антыкварных аўкцыёнаў у Германіі. Гэта дакладны спісак абраза, гісторыя якога непарыўна звязана з гродзенскім храмам яшчэ з XVII стагоддзя. Па сцвярджэнні некаторых крыніц, і яшчэ раней — з XVI стагоддзя Каложская ікона Божай Маці захоўвалася ў старажытнай Свята-Барыса-Глебскай царкве і з’яўлялася галоўнай святыняй Гродзенскай дыяцэзіі. Яе шанавалі праваслаўныя і каталікі, з малітвай да яе спяшаліся як знатныя вяльможы, так і просты народ розных эпох і пакаленняў.
Доўгі час лічылася, што напісаных да знікнення цудатворнага абраза копій не захавалася. Але ў канцы мінулага года на антыкварным аўкцыёне ў Германіі з’явілася аб’ява аб продажы, як запэўніваў уладальнік лота, унікальнай Каложскай іконы Божай Маці. Яна была выкупленая і вярнулася ў Гродна.
— Калі пачуўся званок айца Аляксандра, мы пастараліся аказаць максімальную дапамогу і зрабілі ўсё магчымае, каб абраз вярнуўся ў храм, — распавёў настаяцель Усіхсвяцкага прыходу ў Мінску протаіерэй Фёдар Поўны. — У снежні разам з пробашчам старажытнай Каложы прынялі гэты вобраз у Берліне і з Божай ласкі шчасна рушылі ўслед на нашу зямлю. Беларусь небагатая гістарычнымі святынямі. Таму любая з іх, што вяртаецца на сваю радзіму, для нас вельмі каштоўная. Сімвалічна, што святыня, якую мы бачым сёння, вярнулася ў свой храм, калі ён стаў годны яе.
Знак Божай міласці
Здабыццё іконы супала з часам завяршэння асноўнага этапу рамонту ў Каложскай царкве і ў храме гэты момант успрымаюць як знак Божай міласьці. Сімвалічна нават тое, што датай яе перадачы ў Германіі стала 19 снежня — дзень памяці святога Мікалая Цудатворца — і яе вяртанне сапраўды можна назваць цудам.
Шлях знакавай святыні ў роднай храм завяршыўся, але кропку ў яе вывучэнні ставіць рана. Гістарычныя і навуковыя даследаванні працягваюцца. Прычым напрамак для іх падказала сама ікона. На адваротным баку ладу надпіс чарніламі абвяшчае, што гэты напісаны ён у Лаўрской іканапіснай іераманахам Рыгорам.
У пачатку ХХ стагоддзя былі вядомыя чатыры лаўры: Сергіева ў Сергіевым Пасадзе пад Масквой, Аляксандра-Неўская ў Санкт-Пецярбургу, Кіева-Пячэрская ў Кіеве і Свята-Успенская ў Пачаеве. У кожную з іх былі накіраваныя запыты, каб удакладніць інфармацыю, ці быў там сярод іканапісцаў ў пачатку ХХ стагоддзя Рыгор.
— Літаральна два тыдні таму атрымалі адказ, з якога вынікае, што хутчэй за ўсё абраз быў напісаны ў Кіева-Пячэрскай лаўры, — кажа айцец Аляксандр Балоннікаў. — Магчыма, напісаў яе іераманах Кіева-Пячэрскай лаўры Рыгор Гардзіеўскі. З сярэдзіны 50-х гадоў XIX стагоддзя ён быў паслушнікам іканапіснай майстэрні. У 1862 годзе прыняў манаскі пострыг, з 1871 гады стаў памочнікам начальніка Лаўрскай іканапіснай майстэрні, а ў 1883−1888 гадах — наглядчыкам іканапіснай майстэрні і школы іканапісу Кіева-Пячэрскай лаўры.
Планы на будучыню
У планах на бліжэйшую будучыню — пастарацца цалкам аднавіць біяграфію гэтага чалавека. Не выключана, што займацца іканапісам ён мог і пасля таго, як пакінуў пасаду наглядчыка майстэрні. Пасля аднаўлення поўнай карціны яго служэння, можна будзе супаставіць усе высновы: атрыманыя адказам на запыт і зробленыя аўтарытэтным сталічным рэстаўратарам ААТ «Белрэстаўрацыя» Аляксандрам Тарасікам. Пасля даследавання іконы ён прыйшоў да высновы, што напісана яна ў пачатку ХХ стагоддзя.
Так ці інакш, вядомыя сёння факты і абставіны — напісаная ікона ў лаўры ў пачатку ХХ стагоддзя і была вывезена ў Германію — небеспадстаўна робяць здагадка, што ў Каложскую царкву вярнуўся абраз, які, магчыма, быў уручаны імператару Мікалаю II падчас наведвання ім Гродне ў 1914 годзе.
