У Каложскай царкве з’явілася археалагічнае акно. Частка падлогі старажытнага храма з сённяшняга дня пакрыта трывалым шклом. Пад ім — падмурак, а таксама рэшткі некалі страчанай старадаўняй калоны храма, піша «Гродзенская праўда».
— Першапачаткова ў архітэктуры Каложскай царквы было шэсць калон, — распавёў настаяцель Каложскай царквы протаіерэй Аляксандр Балоннікаў. — Тут спалучаліся ўсе характэрныя асаблівасці сакральнай архітэктуры Візантыі - храм быў пабудаваны трохнефавым, шасцістолпным, крыжакупальным. Археалагічнае акно дапаможа вернікам і паломнікам больш ясна ўспрымаць старажытны храм як узор менавіта візантыйскага архітэктурнага стылю. У XII стагоддзі майстрамі тутэйшых зямель ён быў узяты за аснову, але асобныя інжынерныя рашэнні вылучаюць яго ў гродзенскую архітэктурную школу і робяць абсалютна унікальным.
Сёння захаваліся толькі дзве з шасці калон. Раскрылі аснаванне паўночна-заходняй яшчэ ў 80-я гады мінулага стагоддзя, але шырокаму колу яго прадставілі толькі на сучасным этапе.
— У нішы з фрагментам калоны арганізавалі падсвятленне і ўсталявалі вентыляцыйную краты, каб не збіраўся кандэнсат, — кажа галоўны тэхнолаг ААТ «Гроднажылбуд» Алег Вайцяхоўскі. — Асновай для загартаванага шкла стала надзейная канструкцыя з нержавеючай сталі, а кожны з шасці асобных шкляных фрагментаў можа вытрымліваць нагрузку парадку 400 кілаграмаў.
Ніша з фрагментам калоны ніжэй узроўня падлогі - у літаральным сэнсе прыадчыненая старонка гісторыі храма. На час набажэнстваў падсвятленне будзе выключацца, каб не адцягваць вернікаў ад малітвы. Вабіць жа яркім святлом археалагічнае акно будзе падчас экскурсій у храме.
Цяперашнія працы ўжо завяршальны этап ва ўнутраным добраўпарадкаванні Свята-Барыса-Глебскай царквы, якое працягвалася на працягу ўсяго мінулага года. Але гэта не азначае, што даследчыкі стануць надаваць помніку архітэктуры XII стагоддзя менш увагі.
Па запрашэнні прыходу кампанія «Навукова-тэхнічнае суправаджэнне» сумесна з супрацоўнікамі Беларускага нацыянальнага тэхнічнага універсітэта як раз сёння пачала маніторынг тэмпературна-вільготнаснага рэжыму ўнутры і звонку Каложскай царквы для кантролю змены дынамікі.
— Каля дваццаці устаноўленых тут датчыкаў будуць фіксаваць змены тэмпературы на працягу некалькіх сезонаў. Калі можна будзе зрабіць папярэднія высновы, гаварыць пакуль рана. Чым даўжэй прадоўжыцца гэты працэс, тым больш атрымаем статыстычных дадзеных і дакладней ўбачым дынаміку змены тэмператур, — распавёў старшы выкладчык БНТУ Аляксандр Якаўлеў.
Датчыкі будуць фіксаваць паказчыкі вільготнасці і тэмпературы на калонах і драўляных элементах храма, на паверхнях сцен і нават унутры. Каб не пашкодзіць мур, іх усталююць у існуючыя адтуліны такім чынам, каб забяспечыць максімальны збор інфармацыі.
Падобныя датчыкі, дарэчы, спецыялісты з Мінска ўсталёўвалі ў Спаса-Еўфрасіннеўскім манастыры ў Полацку. У гродзенскай Каложы першыя два прылады з’явіліся яшчэ ў студзені падчас візіту загадчыка лабараторыі клімату музеяў і помнікаў архітэктуры ГосНІІ рэстаўрацыі Міністэрства культуры Расійскай Федэрацыі Віктара Дорахава.
Вывучэнне атрыманых з іх дапамогай дадзеных дапаможа прадставіць поўную карціну тэмпературна-вільготнаснага рэжыму і дазволіць планаваць далейшыя крокі, прапаноўваць актуальныя менавіта для гродзенскага храма рашэнні з улікам асаблівасці яго канструкцыі.
