Лідары трох грамадскіх арганізацый: «Экомониторинг», «ВелоГродно» і «Ахова птушак Беларусі» распавялі Гродзенскаму Зялёнага парталу, якія экалагічныя ініцыятывы мінулага года не страцяць актуальнасць і ў гэтым.
Ратавалі дубовы гай, дрэвы хацелі знішчыць дзеля пашырэння могілак
Гарадскія могілкі ў Аульс па рашэнні абласных уладаў вырашылі пашырыць на 50 гектараў у бок аграгарадка Путрышкі. Для гэтага неабходна высечы 23 гектара лесу першай катэгорыі, а менавіта дубовы гай.
Дубы сталі карчаваць у чэрвені мінулага года. Жыхары аграгарадка звярнуліся ў Зелёный дазор. Уключыліся актывісты «Экомониторинга», склалі зварот, вывучылі магчымыя альтэрнатыўныя шляхі выхаду з сітуацыі.
Гай закрывае жыхароў Путрышак ад самага буйнога гродзенскага некропаля і адначасова служыць санітарна-ахоўнай зонай хімічнага прадпрыемства «Гродна-Азот». Знікне гай, і ў бліжэйшай перспектыве магілы падыдуць да дамоў і агародам. У той жа час, з другога боку ад могілак знаходзіцца пустая тэрыторыя, замацаваная пад прамысловую зону СЭЗ «Гроднаінвест».
Старшыня «Экомониторинга» Яўген Філімонаў распавёў, што на сустрэчы са старшынёй гродзенскага аблвыканкама Уладзімірам Краўцовым, жыхары Путрышак атрымалі адказ: разглядаецца варыянт пашырыць некропаль за кошт прамзоны.
«Высечку нам удалося спыніць, аднак канчатковае рашэнне не было прынята», — адзначае актывіст.
Дыялог з уладамі працягваецца да гэтага часу. Эколагі, у прыватнасці, прапануюць знізіць нагрузку на Аульс: пабудаваць крэматорый (будаўніцтва, дарэчы, прадугледжана горадабудаўнічым праектам генплан Гродна), а месца пад калумбарый, як мяркуецца, ужо знайшлі на тэрыторыі самых могілак.
Вучыліся выкарыстоўваць грамадскія слуханні для ранняга ўдзелу грамадзян у вырашэнні экапраблем
Важным складнікам працы экалагічных актывістаў стаў удзел у грамадскіх слуханнях па высечцы дрэў, якія праводзіліся ў Гродне ў мінулым годзе.
— Адначасова мы вучымся выкарыстоўваць грамадскія слуханні як магчымасць ранняга ўдзелу ў вырашэнні экалагічных праблем, — кажа Яўген Філімонаў. — Важна, што ў нашай арганізацыі з’явіліся спецыялісты па правядзенні і ініцыяванні грамадскіх слуханняў у рамках закона. Ёсць тонкасці, як максімальна выкарыстоўваць такую магчымасць, атрымліваць зваротную сувязь, і мы спрабуем гэта рабіць.
Не прапусцілі эколагі грамадскія абмеркаванні экалагічнай ацэнкі горадабудаўнічага праекта «Генеральны план Гродна» і самога Генплана ў канцы года.
Згодна з экалагічнай ацэнкай, плошча лясных зямель у горадзе Гродна займае 10,7% ад агульнай плошчы горада, па нормах павінна займаць не менш за 15%, а на тэрыторыі грамадскай забудовы — ад 25% да 75%. У сярэднім па сусветных нормам — ад 40−50%. У Мінску ўзровень азелянення — звыш 22%, такі працэнт у Гродне мы збіраемся дасягнуць толькі да 2030 года.
Адна з ініцыятыў - прапанова стварыць грамадскі Савет па азеляненні. Аб планах, дзе ў Гродне будуць высякаць дрэвы, павінен рэгулярна паведамляць сайт гарвыканкама.
На сайце Экомониторинга збяруць інфармацыю аб стане паветра ў Гродне, грамадскіх абмеркаваннях, петыцыя, зваротах.
— Мы за год ператварыліся ў моцную каманду. Былі не толькі валанцёры, але людзі з рэальнымі кейсамі вырашэння рэгіянальных праблем, гатовыя ўдзельнічаць на ўсіх этапах. Пакуль нас 15 чалавек, і мы плануем зрабіць Экомониторинг рэспубліканскай арганізацыяй, ужо знайшлі прадстаўнікоў у рэгіёнах, — распавядае Яўген Філімонаў.
Кейсы 2018 год Экаманіторынга і Зялёнага дазору, якія выклікалі рэзананс
У студзені 2018 фіналісткі конкурсаў прыгажосці, Полі Канабіс і Аксана Шайко, правялі дзень на смеццеперапрацоўчым заводзе ў Гродне. Сталі за канвеер, каб прыцягнуць увагу да асобнага збору смецця і рацыянальнага спажывання.
У рамках акцым «Зробім» у верасні валанцёры чысцілі ад смецця рэчку Ласасянка, а студэнты-эколагі далі прысягу на вернасць прафесіі каля спрэсаванага смецця пасля экскурсіі на смеццеперапрацоўчы завод.
Увесну абаранялі нераст ласося ад браканьераў у валанцёрскім лагеры на прытоку ракі Віліі Тартак. Адна з гучных акцый: праверылі, хто псуе паветра ў Гродне.
— Як вынік і нарадзілася ідэя сабраць усе звесткі аб стане паветра ў Гродне. Гэта вельмі няпростая праца, трэба дамагчыся згоды ўсіх службаў, якія займаюцца даследаваннямі і хаваюць іх за незаўважнымі спасылкамі на сваіх старонках у інтэрнэце. мы таксама на сваім сайце будзем публікаваць інфармацыю, калі пройдуць грамадскія слуханні, якія ёсць петыцыі з экалагічнымі праблемамі. Пакуль кантэнт гэтых блокаў яшчэ фармуецца, — кажа Яўген Філімонаў.
Незвычайныя факты даведаліся пасля анлайн-назірання за гнёздамі і кармушкамі
У гэтым годзе працягнуцца прамыя анлайн-трансляцыі з гнёздаў пустальгі ў шматпавярхоўцы ў Брэсце і зімовыя з кармушак на краі Белавежскай пушчы, іх арганізуе грамадская арганізацыя Ахова птушак Бацькаўшчыны (АПБ).
— Самай папулярнай апынулася анлайн-трансляцыя з кармушак на краі Белавежскай пушчы. Камеры не выключаются нават ноччу. Аказалася, ёсць шмат жадаючых проста слухаць гукі, як совы крычаць, вецер гудзе. Людзям гэтага не хапае. Дарэчы, у Шатландыі тэрапеўты афіцыйна рэкамендуюць назіраць за птушкамі, каб змагацца з хранічным стрэсам, — распавёў адзін з лідэраў гарадзенскага абласнога аддзялення АПБ, рэдактар сайта birdwatch.by Дзмітрый Вінчэўскі. — Шмат цікавых прыгод назіралі ўвесну з гнязда пустальгі. Напрыклад, камеры паказалі, што ў адной самкі можа быць 2 самца.
Здарыліся і невялікія сенсацыі: гродзенскі аператар, фатограф Дзмітрый Якубовіч, сфатаграфаваў зялёную пячураўку на ўскраіне Гродна. Птушка не так даўно адкрытая для Беларусі, бачылі яе ў Віцебскай вобласці, а ў нас у раёне Казіміраўка, заўважылі ўпершыню. Гэтая птушка з Сібіры, зімуе ў Паўднёва-Усходняй Азіі і чаму і куды ляціць праз Еўропу, у тым ліку, праз Беларусь, незразумела.
Вялікі падворлік стаў птушкай 2019 года, змяніў чорнагаловага шчыгла
У 2019 птушка года Беларусі - вялікі падворлік. Гэты від знаходзіцца пад пагрозай поўнага знікнення, ва ўсёй Беларусі засталося прыкладна 150 пар.
— Вялікі падворлік вельмі адчувальны да чалавечай прысутнасці, селіцца ў балотах. Можа кінуць птушанят на любой стадыі, нават калі проста побач з дрэвам знаходзіцца чалавек. Самая вялікая папуляцыя жыве ў Альманскіх балотах, Віцебскай вобласці, у Гродзенскай няма дадзеных аб гнездаванні. У мінулым годзе сярод Альманскія балоты праклалі дарогі, і падворлік можа цалкам знікнуць або паступова гібрыдаваць з малым падворлікам. Блізкі від, малы падворлік звязаны з лугамі, лясамі, яго папуляцыя — 3000 пар, — кажа Зміцер Вінчэўскі.
З птушак, якія могуць цалкам знікнуць з фауны Беларус: беркут — самы буйны арол, сокал (на гнездаванні не сустракаўся некалькі гадоў).
— Драпежныя птушкі знаходзяцца наверсе харчовых пірамід. Калі іх няма, нешта не так і ўнізе, — кажа Зміцер.
Без ВелаГродна не змогуць прыняць рашэнні па інфраструктуры турызму
З лістапада 2018 ВелаГродна ўваходзіць у склад Гродзенскага гарадскога Каардынацыйнага Савета па турызме. Гэта значыць, што арганізацыя можа прымаць удзел у абмеркаваннях, уплываць на прыняцце рашэнняў, наўпрост прапаноўваць варыянты развіцця веласеткі. У прыватнасці, калі пры рэканструкцыі і будаўніцтве дарог эканомяць на веладарожках.
Лідар «ВелаГродна» Юлія Каляда лічыць, што многія экалагічныя праблемы можна вырашыць з дапамогай ровара. Напрыклад, у Гродне можа быць рэалізаваны праект, які звяжа веласіпеднымі дарожкамі цэнтр і жылыя мікрараёны, паркі і зялёныя зоны. ВелаГродна прапануе прадугледзець велагаражы, месцы для захоўвання на першых паверхах жылых дамоў.
З гродзенскіх велапакатушак сфарміруюць вела-маршруты
У канцы кастрычніка скончыўся сезон «пакатушак» ад ВелаГродна. Галоўная мэта — прыцягваць да здаровага ладу жыцця не толькі спартсменаў, але звычайных аматараў пакатацца на ровары, турыстаў.
— Вынік ўражвае: 10 велапакатушак аб’ядналі 164 ўдзельніка, пераадолена больш за 400 кіламетраў. Велааматары наведалі Ліпічанскую пушчу, заказнік Азёры, Аўгустоўскі канал, Свяцк, арт-вёску ў Салацце, адкрылі для сябе незнаёмыя куткі Гродна і бліжэйшых ваколіц. У групы набіралі ўсіх жадаючых, на кожным маршруце даведваліся нешта цікавае, — распавяла Юля Каляда.
Градзенскія пакатушкі збіраюцца працягнуць і у 2019 годзе, магчыма яны стануць міжнароднымі. А старыя маршруты аформяць у даведнікі, яны стануць даступнымі для турыстаў, у прыватнасці, над гэтым ідзе цяпер праца.