Валянцін Байко — бізнесовец з топ-15, які восем гадоў таму захапіўся здаровым ладам жыцця, — паказаў T*T.Б*Й арганічную фермерскую гаспадарку, заснаваную ўладальнікамі «Контэ Спа».
«Тры гады апрацоўвалі палі без хіміі»
Шэраг машын ад’язджае ад сцен касцёла 1615 года ў Вялікай Бераставіцы і ўжо праз хвілін пяць спыняецца ля поля з аўсом.
— Гэтыя палі мы апрацоўвалі без хіміі тры гады, і ў чэрвені 2018 года сертыфікавалі нашу гаспадарку паводле стандартаў арганічнай вытворчасці, якія эквівалентныя рэгламентам ЕС. Цяпер гэтаму рэгламентам адпавядаюць 13 відаў нашай прадукцыі, — паказвае сертыфікаты Валянцін Байко.
Два гады таму бізнесмен, які ўваходзіць у топ самых паспяховых у Беларусі, падняў на Усебеларускім народным сходзе тэму арганічнага земляробства.
— Я шчыра веру, што за экалагічна чыстымі, арганічнымі прадуктамі будучыня. Гэта не толькі здароўе нацыі, але і асобная галіна эканомікі з велізарным экспартным патэнцыялам. Усё больш людзей ва ўсім свеце выбіраюць прадукты без хіміі, таму што задумваюцца аб тым, што ядуць, — кажа ён.
У чэрвені 2016 года заснавальнікі «Контэ Спа» браты Валянцін і Дзмітрый Байко зарэгістравалі сваю фермерскую гаспадарку «Здаровая краіна». 280 гектараў зямлі вытворцам калготак і бялізны перайшлі ад мясцовага фермера Уладзіміра Дуніча. Сам ён, дарэчы, застаўся працаваць у гаспадарцы — у 70 гадоў з энтузіязмам заняўся арганічным земляробствам.
«Інспектары правяраюць, ці ўюць птушкі ў нашых кустах гнёзды»
Гэтыя 280 га зямлі - адзіны ўчастак такога памеру ў Беларусі, сертыфікаваны паводле еўрапейскіх эканормаў. Дарэчы, дакументы на арганіку ў нас у краіне ніхто не выдае. Гаспадарку сертыфікуе ўкраінская кампанія «Арганік Стандарт», якая супрацоўнічае са швейцарскім інстытутам арганічнага земляробства FIBL.
Раз у год эксперты правяраюць у гаспадарцы ўсё: ураджай, глебу, склады. Нават саджанцы экагаспадарка не можа купіць без узгаднення. Пробы вырашчанай прадукцыі адпраўляюць у лабараторыю ў нямецкі Eurofins, дзе іх правяраюць на больш чым 600 рэчываў: пестыцыды, гербіцыды, фунгіцыды і іншае. Толькі іх адсутнасць дае права маркіраваць вырашчанае «еўралістком» — значком, які пацвярджае, што прадукцыя адпавядае еўрапейскім стандартам і яе можна прадаваць за мяжу як арганічную.
— Інспектары правяраюць, ці няма ў прадукцыі прыкмет сінтэтычных прэпаратаў, глядзяць, ці ёсць карысныя казуркі на поле, ці лётаюць птушкі над раслінамі, ці ўюць ў нашых ягадных кустах гнёзды. І, дарэчы, невялікая колькасць пустазелля — таксама паказчык таго, што ўраджай вырашчаны без хіміі, — тлумачыць кіраўнік праекта, спецыяліст па арганічным земляробстве Віталь Белавокі.
Паколькі апрацоўваць ядахімікатамі і сінтэтычнымі ўгнаеннямі арганічныя палі нельга, спецыялісты шукаюць іншыя спосабы барацьбы з пустазеллем, хваробамі і шкоднікамі. Гаспадарка купіла сельгастэхніку для працы па тэхналогіях арганічнага земляробства, для праполкі выкарыстоўваюць спецыяльныя культыватары, зямлю паміж радамі мульчыруюць саломай.
Вопыт арганічнага земляробства супрацоўнікі гаспадаркі вывучалі ў Германіі, Францыі, Украіне, аднак на справе часта даводзіцца эксперыментаваць самім.
— Гатовай тэхналогіі няма, ёсць правілы прыроднага земляробства, якія трэба прыняць. Тэхналогія ж залежыць ад мясцовасці, клімату, глебы, культуры. Мы складаем карты засмечанасці, вядзем гісторыю палёў, робім аналіз клеткавага соку раслін. Ужо тры гады не аром зямлю плугамі, угнойваем рэшткамі бабовых культур, — распавядае Віталь. — На гэтых землях ідзе станаўленне балансу экасістэмы. Патрэбен час, каб на полі з’явіліся, напрыклад, божыя кароўкі, златавочкі - насякомыя, якія змагаюцца са шкоднікамі. Мы робім глебу жывой, ствараем умовы для размнажэння чарвякоў і мікраарганізмаў. Калі ўвесну пад саджанцамі маліны выявілі шмат земляных чарвякоў, вельмі ўзрадаваліся! Дарэчы, французы ў нас на полі таксама пералічвалі чарвякоў - таму што гэта паказчык «жывой глебы».
«Усё, што мы бачым далей, зямля без хіміі»
У гаспадарцы ўпэўнены: людзей, якія гатовыя купляць арганіку, становіцца больш.
— Людзі, якія захапляюцца спортам, ЗЛЖ, не п’юць, — гэта нашы патэнцыйныя кліенты, — распавядае Валянцін Байко і паказвае арганічныя палі. — Тут у нас парэчка, тут будзе чарэшневы сад, тут грэчка, жыта.
Насупраць фермерскай поля — калгаснае поле пшаніцы. Ад арганічнага яго аддзяляе дарога і паласа канюшыны двухметровай шырыні.
— А ўсё, што мы бачым далей, — гэта ўжо зямля без хіміі. Пагадзіцеся, выгляд прыгожы.
У наступным годзе на месцы жыта будзе сад, крыху ніжэй — плантацыя бружмелі на 25 га.
— Вельмі карысная ягада, лічыцца, што яна амалоджвае арганізм, запатрабаваная і на свежым рынку, і на рынку перапрацоўкі. — тлумачыць Віталь. — У Еўропе зараз закладваюць плантацыі гэтай культуры. Мы да яе пакуль прыглядаемся, аналізуем рынак і прагназуем попыт. Планавалі пасадзіць буякі або бружмель і выбралі бружмель.
У гэтым годзе «Здаровая краіна» упершыню будзе прадаваць арганічнае збожжа — жыта расце на 70 га, грэчка і авёс — на палях па 40 га. Чаканая сярэдняя ўраджайнасць збожжа жыта — 40 ц / га, грэчкі - 20 ц / га.
Грэчку, у тым ліку зялёную, дамовіліся перапрацаваць пад сваім брэндам на прадпрыемстве «Скідзельаграпрадукт» — перапрацоўка таксама сертыфікуецца па арганікаў-нормам.
А вось арганічны авёс на шматкі ў Беларусі пакуль перапрацаваць не могуць — занадта малы аб’ём.
«Арганічную ягаду можна ёсць нямытай»
Ягады гаспадарка прадае ўжо другі год — але пакуль толькі ў Гродне. У гэтым годзе «Здаровая краіна» дамаўлялася і з мінскімі гандлёвымі сеткамі, але аб’ёмы яшчэ не тыя.
— Кошт? Глядзім на попыт. Мы залежым ад рынку. Калі ёсць усяго сто кілаграмаў ягады, прададзім па любой цане. — тлумачаць у гаспадарцы.
Зараз кілаграм позняй арганічнай трускаўкі ў Гродна варта 5,2 рубля. Другі гатунак, мяльчэй, — 3,5 рубля.
— Пакуль мы проста заваёўваем давер. З часам будзем арганізоўваць самазбор, каб людзі бачылі, як мы вырошчваем арганічную прадукцыю, — кажа Віталь.
Сёння ўраджай на клубнічнай плантацыі ў 25 га збіраюць сезонныя рабочыя. Плацяць ім па 18 рублёў у дзень, кажуць, гэта крыху больш, чым у іншых фермераў.
Пах свежай трускаўкі адчуваецца ўжо на падыходзе да поля. Валянцін Байко збірае і есць ягады прама з градкі - з зямлёй яны не сутыкаюцца, растуць на агравалакне.
— Арганічную ягаду можна ёсць нямытай, тады яна фармуе правільную мікрафлору ў кішэчніку, — упэўнены бізнэсмэн.
Ягады буйныя, духмяныя, салодкія — сапраўды вельмі смачна.
Замест хіміі са шкоднікамі тут змагаюцца настойкамі з травы, часныку, палыну, крапівы.
— У гэтым годзе шкоднікаў няма, але мы ставім эксперыменты, шукаем прэпараты біялагічнага плана, — дадае кіраўнік праекта.
— Вы так часта ўжываеце слова «эксперымент» …
— Так ва ўсіх краінах — фермеры вывучаюць арганічны працэс. Не адразу атрымаеш вынік — патрэбныя гады эксперыментаў. Важна, каб фермер жыў гэтай справай, любіў яго і верыў у яго. Але пры гэтым мы глядзім на гаспадарку як на бізнес, хочам, каб усе акупілася, каб зарплата была зароблена.
«Якое шчасце карміць людзей, разумеючы, што ты іх не труціш»
— Дык гэта ўсё ж такі бізнес або захапленне дзеля здароўя? — цікавімся ў Валянціна Байко.
— Пакуль гэта страты. Бар’ер у мільён долараў мы ўжо пераадолелі. Але веру, што ў наступным годзе выйдзем на рэнтабельнасць. Ўжо зрабілі паліў, разумеем, як ўгнойваць … Я бачыў паспяховыя арганічныя гаспадаркі ў Еўропе і глыбока перакананы, што ў Беларусі гэта таксама здзяйсняльна. Там фермеры навучыліся зарабляць на арганіцы. І ўсе, у каго я пытаўся: «Калі б у вас быў выбар, пайшлі бы ў хімію або ў арганіку?», — у адзін голас мне адказвалі: «Вядома ж, у арганіку». Галоўны інжынер сельгаспрадпрыемства «Галекс агра» ва Украіне, якое займаецца арганічным земляробствам на 8,5 тыс. га, сказаў мне: «Ты не разумееш, якое гэта шчасце — карміць людзей прадуктамі, разумеючы, што ты іх не труціш». Гэта іншая філасофія ва ўсім. Гэта здароўе людзей. Арганіка мала таго што да спадобы іншая, мала таго што не ўтрымлівае нітратаў-нітрытаў і ўсяго іншага, так у ёй яшчэ і больш мінералаў і мікраэлементаў, неабходных нам.
— Вы самі зараз што-небудзь з крамнага ясьце? Некалькі гадоў таму казалі, што збіраецеся пераязджаць у вёску.
— Так, мару жыць у вёсцы, душа мая там. А з крамнага … Аліўкавы алей — арганічнае, гарбузовы алей — арганічнае.
Гародніна, зеляніна — усё сваё. Мяса я не ем, малочка — вельмі рэдка. Купляю арганічную грэчку — але ў гэтым годзе ў нас будзе свая, арганічнае зерне — таксама сваё будзе. Чарэшня будзе, грушы-яблыкі - усё ёсць.
— Калегаў-бізнесменаў удалося захапіць гэтай тэмай? Вы адзін усіх арганікай не накорміце.
— Многія пасля Усебеларускага сходу сказалі, што пра гэта ніколі не задумваліся. Калі чалавек хоць бы задумаўся — ужо добра. Неяк Стынг у інтэрв'ю Познеру сказаў: я заўсёды быў спартовым маладым прыгожым чалавекам, і тут у жыцці сустрэў ёга і зразумеў, што нічога не ўмею і не ведаю. Ёг жыў у яго дома год, той змяніў свой стыль жыцця, харчаванне. І вось яго словы: памаладзеў на 10 гадоў. Лічу, што ЗОЖ і ёга — самыя галоўныя прадметы, якія павінны быць у школе. Яны вучаць, што рабіць, каб лепш сябе адчуваць, быць здаровым і шчаслівым, — і гэта самае галоўнае.
— Вам пры такім стылі жыцця атрымалася памаладзець на 10 гадоў?
— 8 гадоў таму я мог стаяць вось так … — Валянцін Байко нахіляецца і апускае далоні крыху ніжэй колена. — А цяпер вось так, — кладзе далоні на зямлю, не згінаючы ногі ў каленях. — Цела працуе па-іншаму, настрой іншы. Магу параўнаць, як было раней і як цяпер. Я назад не хачу.
Чтобы на кухне минимизировать запахи во время приготовления еды, используют кухонные вытяжки. Выбрать их можно на сайте https://tm24.by/gefest-vyityazhki-kuxonnyie-(belarus)/. Заходите и выбирайтею Качество гарантировано.
