Кавалак старой мяжы прывёз у Гродна гісторык з Заслаўя

Новую кнігу краязнаўцы Ігара Мельнікава «Мяжа была пад Мінскам» прэзентавалі ў Гродне 28 студзеня. Аўтар распавёў пра мясцовасці Беларусі, дзе з 1921 па 1939 года праходзіла мяжа з Польшчай. Дапаўнялі расповед гісторыі з жыцця мясцовых старажылаў, архіўныя фотаздымкі, мапы і карыкатуры. Адзін з артэфактаў старой мяжы, кавалак калючага дроту, Ігар Мельнікаў прывёз з сабой, каб паказаць удзельнікам сустрэчы.

Кніга «Мяжа была пад Мінскам» стала працягам і паглыбленем працы аўтара ў тэме еларуска-польскага памежжа. Папярэдняя кніга Ігара Мельнікава «Мяжа ля Заслаўя 1921−1941 гг.» выйшла ў 2015 годзе.

Новая кніга ўтрымлівае некалькі соцен раней не публікаваных здымкаў мяжы, атрыманых з Нацыянальнага архіва Нідэрландаў у Гаазе (здымкі Віллема ван дэ Пола), польскага Музея гісторыі фатаграфіі ў Кракаве, Музея абароны Брэсцкай крэпасці і прыватнага архіва Пэтара Кёнэке. Апроч фотаздымкаў кніга ўтрымлівае тагачасныя плакаты, малюнкі і карыкатуры.

Адгалоскі мяжы чуваць дагэтуль

Ад часу Рыжскай дамовы і да 1939 года жыццё ў беларусаў па розныя бакі мяжы было вельмі розным. Адгалоскі былога памежжа, па словах Ігара Мельнікава, дагэтуль адчуваюцца ў размовах з тамтэйшымі жыхарамі. Як бачаць цікавасць, то заўжды перапытваюць — «а хто вы, а скуль вы, а чаго прыехалі?» — кожны савецкі чалавек меў быць пільным.

Гісторыі, пераказаныя мясцовымі старажыламі, у кнізе таксама ёсць. Адна з іх — пра вясковых хлапчукоў, якія па слову «гума» вылічылі ў незнаёмцы замежніка. У вёсцы расказвалі, што за тое хлапцаў разам з маць павезлі ў Мінск аддзячыць, бо надта ж важны аказаўся шпіён. Пасля абеду ў рэстаране прапанавалі схадзіць на канцэрт. Але вясковая жанчына ад «кансерваў» адмовілася. Маўляў, і так хопіць.

Меркаваннем аўтара, падобныя сведчанні дапаўняюць сухія факты і дадаюць гісторыі «жывога разумення».

Дакрануцца да гісторыі

На сустрэчы Ігар Мельнікаў шмат расказваў аб выездах і экспедыцыях да былых савецкіх заставаў і польскіх памежных стражніц. Гэтыя падарожжы сталі крыніцай збору ўласнага фотаархіва былой мяжы і цікавых артэфактаў. Адзін з іх — кавалак калючага дроту — аўтар прывёз ў Гродна, даючы магчымасць ахвотным літаральна дакрануцца да гісторыі.