Ад палаца да інтэрната. Што вядома аб гістарычным доме на Замкавай, які прададуць з малатка

У Гродне з аўкцыёну прададуць дом на Замкавай, 5. Гэты будынак часта называюць палацам Масальскіх. Але гісторыкі думаюць, што гэтая назва недакладная.

Раней на Замкавай, 5 размяшчаўся інтэрнат медуніверсітэта. Да яго рассялення ў 2020 годзе будынак лічыўся адным з самых старых жылых дамоў Гродна.

Зараз інфармацыя аб продажы ёсць на сайце Гродзенскага агенцтва нерухомасці - арганізацыі, якая праводзіць гарадскія аўкцыёны. Што тут будзе, пакуль невядома — у абвяшчэнні дом фігуруе як «будынак неўстаноўленага прызначэння». Інфармацыя аб аўкцыёне папярэдняя: няма ні умоў продажу, ні пачатковай цаны, ні даты.

Раней СМІ пісалі, што ў палацы Масальскі можа з’явіцца элітны гатэль. Па іншых крыніцах — можа быць што заўгодна, акрамя жылля і вытворчасці.

На самой справе гэта не палац?

Ёсць некалькі версій, хто і калі пабудаваў дом на Замкавай, 5.

• Самая «растыражаваная» гаворыць пра тое, што дом з’явіўся ў першай палове або ў сярэдзіне XVIII стагоддзя і быў часткай палацавага комплексу Масальскіх. Гэта прадстаўнікі старажытнага роду ВКЛ, займалі ў Гродне важныя пасады. Асноўны будынак палаца знаходзілася ў раёне Замкавай, 7 і згарэў у пажары 1899 года. Лічыцца, што пабудова на Замкавай, 5 — «камяніца» Масальскіх, якая стаяла побач з палацам.

• Па некаторых крыніцах, будынак з’явілася яшчэ раней, у 1643 годзе, пісаў краязнаўца Віктар Саяпін.

• Апошнія дадзеныя сведчаць, што гэты дом мог наогул не ўваходзіць у комплекс Масальскіх. У пачатку XVIII стагоддзя на гэтым месцы быў палац наваградскага ваяводы Міхала Фаўстына Радзівіла, піша гісторык Мечыслаў Супрон. Гэта зафіксавана ў плане горада 1753 года. Супрон мяркуе, што палац Радзівіла згарэў падчас аднаго з пажараў, а на яго месцы новыя ўладальнікі ў канцы XVIII стагоддзя збудавалі іншы дом.

«Пытанне [пра гісторыю будынка] застаецца адкрытым. Але гэта не змяняе факту каштоўнасці самога аб’екта», — кажа Hrodna.life гісторык Андрэй Чарнякевіч.

Арэндны дом і кулінарная школа

Пра далейшы лёс дома на Замкавай, 5 ёсць больш сведчанняў. У пачатку XIX стагоддзя ён належаў гарадской казне і здаваўся ў арэнду прыватным асобам. Пасля Першай сусветнай вайны тут праходзілі паседжанні Беларускага нацкамітэта. У 20-я гады размяшчаліся гандлёвыя прадстаўніцтвы, габрэйская школа і клуб габрэйскай інтэлігенцыі. У 1950 годзе ў будынку адкрылі гандлёва-кулінарную школу, з 1970-х гадоў гэта інтэрнат медінстытута.

Захавалася фота пачатку ХХ стагоддзя, дзе можна ўбачыць, што ў той час дом быў двухпавярховым. Трэці паверх дабудавалі ў міжваенны перыяд, а пасля Другой сусветнай вайны дадалі балконы і трохкутны франтон.

«Сёння вятртанне камяніцы першапачатковага выгляду з’яўляецца надзвычай важнай задачай дзеля павышэння турыстычнай прыцягальнасці горада», — лічыць Мечыслаў Супрон.