У гродзенскіх Пышках 20 чэрвеня ўспыхнуў узброены канфлікт паміж Паўночным і Паўднёвым Аталкордам. Аўтаматныя чэргі ірвалі лясную цішу. Санітары бінтавалі параненых. Бежанцы прарываліся праз зону баявых дзеянняў. Ваенізаванай лазертаг-гульнёй Чырвоны Крыж адзначыў Міжнародны дзень бежанца. Вайскоўцамі, валанцёрамі і ўцекачамі на некалькі гадзін сталі жыхары горада.

«Вакол - баявыя дзеянні. Ваюе падзеленая краіна — Паўночны і Паўднёвы Аталкорд. Трымайце пашпарты. Вам трэба дабрацца да бяспечнага месца, дзе вас прымуць. Калі не прымаюць — бяжыце далей», — такія інструкцыі даў уцекачам рэгіянальны каардынатар з Чырвонага Крыжа Валер Краеўскі.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

Пытанняў у бежанцаў застаецца шмат. Адказы на іх, як і логіку канфлікту, шукаць няма часу. Не можаш біць — бяжы. На вайне, як на вайне — іншага не дадзена. Адзіная гульнявая палёгка — няма «забітых». Усіх пацярпелых абавязкова ўратуюць.

«Лёха, я паранены, трымайся сам!»

«Яны бягуць, але іх нельга пускаць на нашу тэрыторыю. Тут лінія фронту, гэта мяжа» — тлумачыць адзін з салдатаў Паўночнага Аталкорду сваё разуменне задачы. І кінуўшы беглы позірк у мой бок дадае: «Прыкрыйся, насупраць вораг. На 11 гадзін — снайпер».

Што салдат не памыляўся, робіцца ясна праз пару хвілін. Пасля чарговай спробы выглянуць з-за вугла абруч на яго галаве успыхвае чырвоным святлом. «Паразіт», — цэдзіць скрозь зубы вайсковец. «Лёха, я паранены! Трымайся сам» і сыходзіць услед за санітарам.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

Хвіліну цішы ловяць бежанцы. Двое дзяўчат перабягаюць паляну і паспяваюць схавацца за драўлянай сцяной сховішча.

— Рэгістратар № 3. У нас бежанцы. Дзве сястры. Ёсць параненыя, - трашчыць рацыя

— Прымайце!

Дзяўчаты сядзяць, прытуліўшыся спінамі да дошак.

— Чаму вы адны?

— Бацькоў згубілі. У нас там вайна, бяжым у Паўднёвы.

— А бацькі жывыя?

Бежанкі пераглядаюцца паміж сабой, паціскаюць плячыма. Пра блізкіх яны нічога не ведаюць, ды і пытацца няма ў каго.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

«Ваюем за Радзіму!»

З другога боку лініі фронта сітуацыя не менш напружаная.

— Як справы, камандзір?

— Выдатна. Адбіваем атаку.

— За што ваюеце?

— За Радзіму, канечне. Паўднёўцы — захопнікі, кроў гарачая. Не сядзіцца на сваёй тэрыторыі

— А як сёння з бежанцамі?

— Эх, дарма яны сюды сунуцца. Лезуць пад кулі. Параненых шмат. Стараемся не падстраліць уцекачоў, але ўсяго не адсочыш. Тут усё хутка — хто бяжыць з іншага боку — той вораг. Спачатку страляеш, потым думаеш. Гэта рэфлекс. Інакш праціўнік стрэліць першым. А бежанцы, яны ж маскіравацца не ўмеюць. Па глупству падстаўляюцца. Хто выбег, той кулю і злавіў.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

На пункце ў рэгістрацыі № 1 ізноў ажывае рацыя: «У нас паранены!». Побач хлопец у чырвонай цішотцы трымаецца рукой за галаву. Вібруюць чырвоныя лямпачкі.

— Страшна было. Шмат прышлося пабегаць. З супрацьлеглага боку стартавалі, а прынялі толькі тут. Вакол страляюць, не ведаеш, адкуль куля прыляціць.

— Навошта беглі?

— Дома вайна.

— Тут думаеце лепш будзе?

— Хто ведае…

Параненага забірае санітар. Яго ўжо чакаюць валанцёры з насілкамі, каб данесці да пункта першай дапамогі.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

Белы бінт, Чырвоны Крыж

— Тут рана сцягна. Куды яго?

— Наташа, пальчаткі! Хутка!

— Як вас завуць, скажыце прозвішча?

— У нас паранены! Жывот. Сюды тэрмінова! Пакінь пакуль таго, што з рукой.

У шпітальным шатры кіпіць праца.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

— Дзяўчаты, шмат людзей сёння?

— Шмат. Не ведаеш, за што ўхапіцца. Салдаты, бежанцы — бывала, трох адначасова прыносілі. Але сёння нам добра — па гульні мы дакладна ведаем, што можам уратаваць усіх.

— Вітанкі! Нарэшце і цябе паранілі! — сустракаюца ў шатры Чырвонага Крыжа байцы варожых армій, а насамрэч сябры-валанцёры з гродзенскага атрада Чырвонага Крыжа. Аднаму тым часам бінтуюць нагу, другому — плячо.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

З пункта першай дапамогі ўдзельнікі зноў выпраўляюцца ў зону баявых дзеянняў. Салдаты — ваяваць, бежанцы — шукаць бяспечнага прыстанішча.

Людзі шукаюць прытулку

Пункты прыёму бежанцаў месцяцца паміж ваюючымі бакамі, пад кулямі з абодвух накірункаў.

— Людзі бягуць, шукаюць прытулку. Прымаем, каго можам. Астатніх выпраўляем назад. Відаць, што ў пэўны момант уцекачамі пачынае кіраваць пачуццё страху.

— А самім не страшна? Вы ж таксама пад кулямі.

— Хтосьці павінен ім дапамагаць, — паціскае плячыма Валянціна Гардзіеўская.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

Па жыцці жанчына — фінансіст. А ў гульні разам са студэнткай музычнага каледжа Янай Якутай яны — рэгістратары і прымаюць бежанцаў.

На іх пасту ўжо чакае адпраўкі ў мірную зону сям’я Курыдзэ. Насамрэч — гэта Павел і Марына Поўныя. У Марыны — павязка на галаве. Абодва шырока ўсміхаюцца.

«Па гульні мы бежанцы, і вось нарэшце дабеглі. А па жыцці таксама сям’я. Тут мы вырашылі экстрымальна правесці адзін з дзён адпачынку. Было крута! Але калі паранілі, то ўспомніла, што дома чакаюць двое дзяцей. Не дай бог такога насамрэч», — расказвае Марына.

— Павел, а як жонку паранілі?

— Ды я не ведаю. Яна адбілася недзе, не мог яе знайсці. Шукаў па лесе, па кустах хаваўся. Каб адзін, даўно б перабег. Але ж не кінеш. Ды і па гульні Чырвоны Крыж толькі сем'і прымаў.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

Не жаночае аблічча вайны

Жанчынам на вайне цяжэй, згаджаюцца і салдаты. «Я ўжо нават падказваць дзяўчатам пачаў, — прызнаецца адзін з вайскоўцаў. — Бяжыце, кажу, налева, каб сонца заставалася ўвесь час за спіной. А яны — ці то не зразумелі, ці то — не паверылі. Кінуліся ў супрацьлеглы бок, наўпрост пад абстрэл».

— Як думаеш, магла б рэальна адбыцца такая сітуацыя?

-Хто ж ведае? Я ў зоне баявых дзеянняў не бываў.

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

«Ідзём на базу»

Гучыць фінальны сігнал. Гульня іs over. Зразумела, што нічога не зразумела ў той прыдуманай вайне. «Гэта не важна для нас. Сэнс — паказаць, што на полі бою ніхто не можа быць у бяспецы. Бяззбройныя людзі таксама патрапляюць пад кулі, хаця страляць па іх забяронена гуманітарным праваму. Мы хацелі даць гродзенцам магчымасць адчуць на сабе як гэта — быць уцекачом. Мяркуем, гульня павысіць іх лаяльнасць да людзей, што шукаюць прытулку,» — кажа Краеўскі.

Кіраўнік клуба «Лазерфорс» Павал Раманчук глядзеў на гульню з боку вачыма спрактыкаванага лазер-вайскоўца і прызнаецца — нязвыклае атрымалася відовішча. «Грамадзянскія зусім не разумелі, што яны проста правакуюць сваімі паводзінамі на стрэлы. Але ж не бывае спецыяльна падрыхтаваных бежанцаў, адкуль ім ведаць, як паводзіць сябе на вайне? Шкада было іх. І прэсу шкада. А найбольш цікава было назіраць за палявым шпіталем. Во там была сапраўдная дзвіжуха».

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 

«Мы не высвятляем, хто вінаваты ў канфлікце, а хто мае рацыю, — тлумачыць сітуацыю Валер Краеўскі. — Чырвоны Крыж -арганізацыя нейтральная. Мы проста дапамагаем ратаваць людзям жыцці».

Бі альбо бяжы. Як гродзенцы сталі бежанцамі, а Пышкі - зонай баявых дзеянняў 


Зараз у Беларусі знаходзіцца 320 бежанцаў. Летась за атрыманнем прытулку звярталіся 748 замежнікаў. Афіцыйны статус бежанцаў атрымалі 5 асобаў. Часцей за астатніх звярталіся ўкраінцы, расейцы, сірыйцы і пакістанцы. Апроч асобаў з афіцыйным статусам бежанца на пачатак 2018 года зарэгістравана больш за 6000 людзей без грамадзянства. Атрымаць статус бежанца могуць тыя, хто па розных прычынах церпіць ганенні на сваёй радзіме.