Спадчына

Прыехалі на гастролі і прапалі: як у 1941-м трупа бранскага тэатра знікла ў Гродне

Трупа акцёраў з Бранскага тэатра ў чэрвені 1941 года была на гастролях у Гродне. Тут іх 22 чэрвеня заспела вайна. З 70 артыстаў дадому здолелі вярнуцца толькі 11. Некаторыя патрапілі ў канцлагеры і былі расстраляныя. Лёс астатніх да гэтага часу невядомы.

Акцёры бранскага тэатра драмы імя Маякоўскага паехалі на гастролі па Беларусі ў красавіку 1941 года. У чэрвені трупа апынулася ў Гродне і выступала ў драматычным тэатры. 19 чэрвеня яны паказвалі спектакль «Чалавек з ружжом», 20-га — «Атэла», а 21-га, за дзень да нападу на СССР, акцёры прадставілі гродзенцам прэм’ерны спектакль «Машанька» паводле п’есы Афінагенава. Ён быў заключным. Акцёры пасля невялікага адпачынку планавалі выязджаць з Гродна.

Адны ў чужым горадзе

«Яны былі ў Гродне на гастролях. Трупа складалася з 70 акцёраў, уключаючы аркестр. Ніхто з іх не мог падумаць, што пачнецца вайна, — распавядае вядучы менеджар Бранскага тэатра драмы Таццяна Анішына. — І вось уявіце сітуацыю: акцёры ў чужым горадзе засталіся адны, вакол паніка — ідуць немцы, ніхто ім не можа дапамагчы. Кіраўнікамі трупы было прынята рашэнне сыходзіць у бок Мінска, але немцы так хутка рухаліся, што нагналі акцёраў і іншых, хто адыходзіў».

Мала інфармацыі

Вядома, што трупа трапіла ў канцлагер пад Мінскам, кагосьці расстралялі, а кагосьці здолелі вызваліць. У Бранск дадому вярнуліся толькі 11 чалавек.

«Мы вырашылі аднавіць памяць пра загінуўшых у гады вайны акцёраў. Для нас важна знайсці інфармацыю пра гастролі ў Гродне трупы, якая патрапіла ў эпіцэнтр пачатку Вялікай Айчыннай вайны. Будынак тэатра ў Бранску быў падарваны ў 1943 годзе, усе дакументы прапалі. У нашым архіве мы нічога не знайшлі», — дадала Таццяна Анишина.

У гродзенскіх архівах прадстаўнікі бранскага тэатра таксама не знайшлі нічога пра гастролі трупы. Атрымалася толькі па старых афішах высветліць прозвішчы акцёраў, якія маглі быць на гастролях у Гродне.

Апынуліся ў складанай сітуацыі

Ваенны гісторык з Гродна Аляксандр Сявенка лічыць, што трупа акцёраў магла распасціся вельмі хутка — як толькі Германія напала на СССР.

«У першы дзень вайны ўвесь транспарт у Гродне быў заняты пад больш важныя мэты, чым вываз акцёраў. Таму яны маглі адступаць пешшу або на фурманках. Да Мінска амаль 300 км, перасоўваліся акцёры дзесьці па 30 км у дзень пад абстрэламі авіяцыі. Пакуль яны дайшлі да сталіцы, яна была занята немцамі.

Недзе там тэатралы і патрапілі ў канцлагер, хтосьці мог і ў гета, бо сярод артыстаў у той час было шмат яўрэяў. Такіх маглі і адразу расстраляць. Яны апынуліся ў складанай сітуацыі. Не выключана, што нехта з трупы мог застацца ў Гродне і хавацца ў мясцовых жыхароў. Бо многія сем'і савецкіх салдат не паспелі эвакуявацца і засталіся ў горадзе».

Працяг будзе

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024