Спадчына

Сядзібу XIX ст пад Ашмянамі рэканструявалі «па-хазяйскі» — і знішчылі гістарычны выгляд

У аграгарадку Будзёнаўка ў Ашмянскім раёне прыватны гаспадар знішчыў гістарычны выгляд будынка XIX стагоддзя. Зруб заклалі газасілікатнымі блокамі, змянілі канструкцыю даху, размяшчэнне вокнаў і іх памер. Пра гэта расказалі ў суполцы «Навіны рэстаўрацыі» ў Facebook.

Будынак былой сядзібы яўрэя Стругача пасля рэканструкцыі ў 2024 годзе. Крыніца: Facebook/Навіны рэстаўрацыі, Беларусь

Будынак не мае ахоўнага статусу. Але пад яго былі зарэзерваваныя зоны аховы ў праекце дэталёвай планіроўкі Ашмянаў. «На вялікі жаль, новыя гаспадары да сутнасці будынку аднесліся «па хазяйскі», — напісаў карыстальнік Facebook Эдвард Ка.

У ходзе рэканструкцыі знешні выгляд дома змяніўся непазнавальна. Напрыклад, знік фігурны франтон, змянілася форма даху, яго пакрылі металадахоўкай. Змяніліся памеры вокнаў - і дом пачаў нагадваць звычайны сучасны катэдж, а не мадэрновы асабняк пазамінулага стагоддзя.

Будынак былой сядзібы яўрэя Стругача ў 2021 годзе. Архіўнае фота Hrodna.life
Будынак былой сядзібы яўрэя Стругача пасля рэканструкцыі ў 2024 годзе. Крыніца: Facebook/Навіны рэстаўрацыі, Беларусь

Сядзібу збудаваў самы багаты яўрэй Беларусі

Вёска Будзёнаўка побач з Ашмянамі раней называлася Святы Дух. Сядзібу ў стылі мадэрн пабудавалі тут у канцы XIX стагоддзя. Яна належала буйному прамыслоўцу Лейбу Стругачу — аднаму з самых багатых яўрэяў Беларусі. Ён валодаў вінакурна-дражджавым заводам у Ашмянах, быў акцыянерам Лідскага бровара і рыжскага акцыянернага таварыства «Дрожджы».

Калі Лейба Стругач памёр у 1906 годзе, дом перайшоў яго сынам. У 1939 годзе дом нацыяналізавалі. Падчас Другой сусветнай вайны сыны Стругача загінулі ў Ашмянскім гета. Апошні ўласнік сядзібы — упраўленне адукацыі Ашмянскага райвыканкаму. Нейкі час у будынку жылі сем'і настаўнікаў.

Раней на тэрыторыі сядзібы быў сад, кветнікі. Часткова захаваліся гаспадарчыя пабудовы, брама з калонамі, каменны мур па перыметры тэрыторыі, а таксама дом для працоўных і лямус. Стайня існавала яшчэ ў 2000-х, але ў апошнія гады была страчана.

Была мадэрновая сядзіба, а будзе «Дом байкера»

У ліпені 2019 года сядзібу выставілі на аўкцыён. Тады яе ацанілі ў $ 4 тыс. Ахвотных не знайшлося і ў студзені 2020 яе паспрабавалі прадаць з паніжэннем цаны на 80%. Тады яе набыў жыхар Ашмян Віталь Баброўскі. Паводле ўмоваў аўкцыёна, новы ўладальнік абавязаны правесці рэканструкцыю і ўвесці будынак у эксплуатацыю не пазней за 5 гадоў з моманту заключэння дагавора куплі-продажу.

Сямейная гісторыя сённяшняга ўласніка звязаная з сядзібай. Калісьці будынак належаў сястры яго бабулі, якую разам з сям’ёй забілі немцы ў 1942 годзе. Сястра бабулі сённяшняга ўласніка была жонкай Абрама Стругача — старэйшага сына заснавальніка сядзібы. Сам Баброўскі раней працаваў мастаком-архітэктарам, 10 гадоў пражыў у Амерыцы, а потым вярнуўся на радзіму.

Будынак былой сядзібы яўрэя Стругача пасля рэканструкцыі ў 2024 годзе. Крыніца: Facebook/Навіны рэстаўрацыі, Беларусь

У 2021 годзе Баброўскі казаў, што плануе арганізаваць у былой сядзібе Стругачоў двухпавярховую аграсядзібу «Дом байкера». На другім паверсе мужчына планаваў жыць сам, а ўнізе — размясціць кавярню, кіназалу альбо більярд. Таксама ён планаваў аднавіць басейн і аранжарэю.

Мог выратаваць мясакамбінат, але кіраўніку лёс сядзібы не цікавы

Раней сядзібу ўжо прадавалі інвестару — мясцоваму мясакамбінату. Але той не пацягнуў рэстаўрацыю. Замест базы адпачынку застаўся незавершаны рамонт. Менавіта ў той час з будынка знікла тынкоўка і ён пачаў імкліва разбурацца. Баброўскі набыў сядзібу ўжо ў паўразбураным стане.

«Пэўную надзею я пачуў, калі пайшлі чуткі і нават дзеянні, што мясцовы ашмянскі мясакамбінат, пад кіраўніцтвам тагачаснага дырэктара Тамары Уладзіміраўны Філіповіч, збіраўся ўзяць будынак, пад крыло» і сур’ёзна ўзяцца за рэнавацыю, бо тагачасная дырэктар, апрача безумоўных адміністрацыйных здольнасцей, была вялікай фанаткай, у добрым сэнсе, даўніны і мецэнатам, якая вельмі дапамагала ў аднаўленні святынь у рэгіёне, — напісаў карыстальнік Эдвард Ка у абмеркаванні ў Facebook. — На жаль, Тамары Уладзіміраўне кантракт не прадоўжылі, адправілі на пенсію, на мясакамбінат «павесілі» калгас-мярцвяк, а новаму кіраўніку лёс сядзібы быў не цікавы".

Паводле словаў Эдварда, адметны элемент дэкору — маcкарон з выявай ільва — збілі з фасаду майстры, якія адбівалі ад сцен тынкоўку.

Чытайце таксама: Калгас імя Міцкевіча адрамантаваў сядзібу XVIII стагоддзя, дзе спыняўся кароль Панятоўскі

Апошнія запісы

«Каб цябе пярун забіў!» Як неверагодны пярун 90 гадоў таму трымаў у страху Гродзеншчыну

“Каб цябе пярун забіў!” - адзін з найбольш вядомых беларускіх праклёнаў. У 1934 і 1935…

22 красавіка 2025

Гродзенцы адкрылі грыбны сезон. Дзе ў вобласці шукаць смаржкі і іншыя грыбы?

З надыходам цяпла ў заходніх рэгіёнах Беларусі - Гродзенскай і Брэсцкай абласцях - сталі з'яўляцца…

22 красавіка 2025

Аліўкавыя, залатыя і мармуровыя яйкі. Трэнды Tik Tok на Вялікдзень 2025

Змяшаць два знаёмыя спосабы афарбоўкі яек і атрымаць аліўкавы колер, знайсці спосаб з дапамогай хімічнай…

17 красавіка 2025

«Усё жыццё мару, што нехта са сваякоў знойдзецца». Гродзенка расказала, як пасля вайны не змагла з’ехаць у Польшчу і трапіла ў Казахстан

Яніна Міхайлаўна Земба нарадзілася ў Гродне ў 1934 годзе. Падчас нямецкай акупацыі яе маму вывезлі…

10 красавіка 2025

Мільярды еўра — Варшаве, мільёны — Мінску. Параўналі, як Польшча і Беларусь выкарыстоўвалі еўрапейскія гранты

«Еўрасаюз нам не патрэбен!» Гэты наратыў папулярны не толькі ў беларускай прапаганды, але і ў…

9 красавіка 2025

Як з беларускіх зямель даплывалі да Амерыкі 100 год таму: расказвае падкаст «Зямля свабоды»

У пошуках лепшага жыцця тысячы людзей выязджалі з беларускіх зямель больш за сто год таму.…

9 красавіка 2025