Кантакныя заапаркі – справа неадназначная. Стваральнік гродзенскага «Звераполюса» кажа, што іх жывёлы хатнія, любяць увагу людзей і ахвотна ідуць на кантакт. Абаронцы жывёл лічаць, што такія заапаркі прывучаюць людзей па-спажывецку ставіцца да жывёл. Дзіцячыя псіхолагі прапануюць альтэрнатыву – завесці хатняга гадаванца. Hrodna.life разбіраецца, хто з іх мае рацыю.
У гродзенскай установе ёсць марскія свінкі, міні-пігі, трусы, яноты, шыншылы, афрыканскія вожыкі і баранчык. Іх можна пагладзіць і пакарміць.
– У нас прадстаўлены жывёлы, якія любы чалавек можа трымаць дома. Усе яны купленыя ў беларускіх заводчыкаў, якія трымалі іх у хатніх умовах, – кажа дырэктар і сузаснавальнік “Звераполюса” Вадзім Клепча. – Мы збіралі інфармацыю пра кожную жывёлу і ведаем, як іх утрымліваць.
“Звераполюс” таксама ёсць у іншых гарадах, таму жывёлы будуць падарожнічаць. Хутка ў Бабруйск паедуць шыншылы і яноты, а адтуль у Гродна прыедуць тхары і насуха.
Вадзім плануе прывезці пітона. Яго можна будзе пагладзіць толькі раз на пяць дзён. Змеі ідуць на кантакт толькі сытымі, а кормяць іх акурат раз у пяць дзён. Жыць пітон будзе ў тэрарыуме, бо патрабуе адпаведнай тэмпературы.
У першую чаргу, сацыяльны праект
Найчасцей у “Звераполюс” прыходзяць сям’і з дзецьмі. Асобы з інваліднасцю могуць наведаць “Звераполюс” бясплатна. Ёсць зніжкі для школьных экскурсій.
– У першую чаргу, гэта сацыяльны праект. Хацелася несці людзям дабро, – кажа Вадзім. – Гуляючы з трусамі, свінкамі, людзі супакойваюцца. Сапраўды, паспрабуйце!
Штотыдзень – агляд ветэрынара і банныя працэдуры
Для наведвальнікаў “Звераполюса” існуюць правілы. На ўваходзе і выхадзе трэба апрацаваць рукі і апрануць бахілы, каб не заразіць прынесенай інфекцыяй звяркоў. Нельга заходзіць у вальеры без супрацоўнікоў заапарку. Чатыры кансультанты сочаць, каб наведвальнікі не пакрыўдзілі і не перакармілі жывёл. Таксама яны раскажуць, як звяркі жывуць у дзікіх умовах і чым харчуюцца. Кансультанты не маюць ветэрынарнай адукацыі, але прайшлі навучанне ў заолога. Таму яны ўмеюць даглядаць жывёл і ведаюць іх характар.
Зааабаронцы раяць мець па два “наборы” жывёл і мяняць іх, калі жывёлы стаміліся. “У нас няма ратацыі, але калі мы бачым, што жывёла стамілася, то не пускаем людзей у клеткі”, – кажа Вадзім. Ён абяцае выконваць парады зааабаронцаў і ветэрынараў наконт утрымання жывёл, калі такія з’явяцца.
Штотыдзень у кантактным заапарку ладзяць “банны дзень”, калі жывёл мыюць і даюць цэлы дзень на адпачынак. Ноччу жывёлы адпачываюць у поўнай цемры. Праўда, ёсць тут і начныя жывёлы – афрыканскія вожыкі. Днём ім не ўдаецца паспаць. Агулам, жывёлы тут “як у пяцізорнай гасцініцы”, кажа Вадзім.
Усе жывёлы ў “Звераполюсе” прышчэпленыя і маюць пашпарты. Ветэрынар правярае жывёлак раз на тыдзень. Таму, калі жывёла пацарапае ці ўкусіць, то наведвальнік нічым не заразіцца.
Ветэрынар: “Усё індывідуальна”
У Беларусі няма прапісаных ветэрынарна-санітарных правіл для кантактных заапаркаў, таму ўсё вызначае ўладальнік: ад плошчы вальеру да колькасці супрацоўнікаў у штаце. Існуюць толькі агульныя ветэрынарныя патрабаванні. У клетцы павінна быць чыста, жывёла павінна быць здаровай і з пэўнымі прышчэпкамі, атрымліваць адпаведнае харчаванне і лячэнне ў выпадку хваробы.
Адпаведны закон павінен з’явіцца, лічыць намеснік галоўнага ветэрынарнага ўрача Гродна Дзмітрый Гайда. У Расіі ўжо спрабуюць унармаваць працу кантактных заапаркаў. Між тым, Дзмітрый Гайда не супраць такога віду камунікацыі з жывёламі:
– Кожная жывёла, як і чалавек, мае свой характар: аднаму падабаецца камунікацыя з людзьмі, іншаму – не. Усё індывідуальна. Калі жывёле нешта не падабаецца, гэта будзе бачна па паводзінах: яна будзе палахлівай, дрэнна есці, дрэнна выглядаць або нават праяўляць агрэсію. Але кантактны заапарк таму і называюць кантактным, бо жывёлы там маюць магчымаюць ісці на кантакт, – кажа ўрач.
Паводле меркавання ветэрынара, праблемы перакормкі ў кантактным заапарку не ўзнікне, бо звер проста не з’есць больш, чым яму неабходна. Інфекцый баяцца не трэба, бо на жывёле можа быць менш мікраарганізмаў, чым на поручні ў грамадскім транспарце ці на грашовай купюры. Але за гігіенай сачыць варта, асабліва маленькім дзецям.
Меркаванні: лепш аддаць грошы на прытулак
Яна Каралёва з еўрапейскай арганізацыі “Адчыненыя клеткі” лічыць, што жывёлы ў кантактных заапарках выкарыстоўваюцца людзьмі, быццам рэчы, і служаць інструментам для зарабляння грошай.
– Жывёл для кантактных заапаркаў падбіраюцца так, каб яны не маглі пакусаць або падрапаць чалавека. Але гэта не значыць, што жывёлы атрымліваюць задавальненне ад зносін з чалавекам. Некаторыя віды, напрыклад, яноты і лісы, з’яўляюцца начнымі жывёламі, і для іх ненатуральна знаходзіцца пад яркім святлом на працягу ўсяго дня.
Грызуны адчуваюць велізарны стрэс з-за бесперапыннага кантакту з дзецьмі. На жаль, маленькія дзеці часта не кантралююць свае дзеянні і могуць нанесці траўму далікатным марской свінцы або трусам. Вядома шмат выпадкаў, калі закатаваныя жывёлы паміралі ў кантактных заапарках на вачах у дзяцей.
Яшчэ ёсць такі момант: у кантактныя заапаркі часта завозяць дзіцянятаў буйных жывёл, напрыклад, аленя. Што будзе з гэтым аленем, калі ён вырасце? Ён перастане быць рэнтабельным для ўладальніка і ад жывёлы могуць проста пазбавіцца.
Яна кажа, што лепш наведваць прытулкі для сабак і катоў. Гэтым жывёлам сапраўды патрэбна дапамога, бо прытулкі існуюць за кошт ахвяраванняў. За тыя грошы, якія сям’я траціць на наведванне заапарка, яна магла б набыць корм ці медыкаменты для прытулку. Або проста выгуляць некалькі сабак. Калі ж чалавек хоча паглядзець на дзіках жывёл, то лепш паехаць у лес.
“Заапарк і цырк – знявага і пакута”
Дзіцячы псіхолаг Вольга Цярэхіна кажа, што альтэрнатыва кантактнаму заапарку – хатнія гадаванцы і дапамога ў прытулку, запаведнікі і іншыя месцы вольнага пражывання жывёл.
– Заапарк і цырк звяроў – зневажальна для чалавека і пакутліва для жывёлы, – кажа яна. – Дзікія жывёлы не павінны жыць у клетках, вальерах, на ланцугу, адным словам – у няволі. У іх ёсць уласны дом: лес, горы, стэп. Гвалт над жывёламі павінен быць пакараны.
Вольга кажа, што жывёлы – выдатныя педагогі, псіхолагі і лекары:
– Жывёлы не могуць дрэнна ўплываць на дзяцей, таму што яны адэкватныя ў праяве сваіх эмоцый і рэакцый. Дрэнна ўплывае на дзяцей прагматычнае стаўленне навакольных дарослых не толькі да жывёл, але і да прыроды агулам. Дзецям, як і некаторым дарослым, складана зразумець, што сабака, хомячок або чарапаха каштоўныя самі па сабе, а не таму, што яны могуць нешта даць.
Даведка
Свой першы кантактны заапарк Вадзім Клепча разам з сузаснавальнікам адкрыў у Наваполацку летась. Зараз ён пераедзе ў Бабруйск. Тыдзень назад кантактны заапарк адчыніўся ў Гродне. У планах – Барысаў і Пінск. Адкрываюць кантактныя заапаркі ў горадзе, дзе не менш за сто тысяч насельніцтва.
