У адной руцэ фотаапарат, у другой — барабанныя палачкі. Так фатограф і музыка з Гродна Саша Пасечнік апісвае свой прыезд у Чыкага. Тут ён ператварыўся ў Mr. Alex для вучняў-музыкаў і Alexander «Sasha» Pasechnik — для кліентаў на фотаздымку. У 47 ён акунуўся ў новы рытм і моўнае асяроддзе, пачаў спаць па шэсць гадзін і дазволіў сабе насіць вопратку, якую не апрануў бы ў Гродне. З Аляксандрам пагаварыў блог пра беларусаў «Суполка».
Восем работ і крызіс сярэдняга ўзросту
Аляксандр прыходзіць пасля здымак вечарам і кладзецца ў 12. Прачынаецца ў 6 і пачынае рэдагаваць фатаграфіі. У панядзелак, чацвер і пятніцу едзе выкладаць бубны ў прыватную музычную школу — з абеду да позняга вечара. Дае прыватныя ўрокі - ездзіць па дамах. Падпрацоўвае ў дзіцячым садзе музыкам. Гуляе ў кавер-бэндзе з латышамі - выступае два разы на месяц.
Аляксандр жыве ў Амерыцы трэці год. Ён перастаў чакаць, што вернецца ў Беларусь. Фатограф падаў дакументы на легалізацыю і чакае рашэння па іх. Зняў жыллё на цокальным паверсе ў прыгарадзе Чыкага — у 30 хвілінах на мЕтро да цэнтра. Адкрыў фірму для працы фатографам. Купіў машыну — з амерыканскімі адлегласцямі без яе нельга. «Гэта калі ты жывеш у Гродне, працуеш — у Ваўкавыску, а сябры твае жывуць у Баранавічах», — тлумачыць Аляксандр.
-Гэта Амерыка. Тут іншы рытм жыцця. Тут трэба рана ўставаць, — кажа мужчына, калі мы стэлефаноўваемся, а 10 раніцы паводле ягонага часу. — Калі прыехаў, я здымаў усё, што рухаецца, з усіх бакоў, і адсылаў усім пачкамі. За ноч рэпартажы рабіў. Таму што так трэба. Хочаш, каб цябе заўважылі - трэба крычаць.
Страціў працу і мог сесці
Аляксандр Пасечнік у Гродне сумяшчаў дзве творчых прафесіі: фатографа і музыканта-бубнача. Яшчэ яго ведалі па выставах. некаторыя ён прывёз са сваіх падарожжаў на круізных лайнерах, дзе працаваў музыкам. Так ён адпрацаваў 10 гадоў.
Абедзве прафесіі ў Беларусі пасля пратэстаў 2020-га Аляксандр рызыкаваў страціць — разам са свабодай. Ён фатаграфаваў пратэсты і «не саромеўся» выказвацца супраць гвалту.
Неўзабаве яму не працягнулі кантракт у каледжы мастацтваў, калі ён, з ягоных слоў, адмовіўся гуляць на Дзень Канстытуцыі.
У кастрычніку 2020 года рыхтавалася трэцяя выстава Аляксандра — з фотаздымкамі Аляскі. За дзень да адкрыцця аказалася, што яна пад пагрозай зрыву. Аляксандра паклікалі на мясцовае тэлебачанне даць інтэрв'ю. Ён адмовіўся. Тады быў яшчэ адзін званок — з установы, якую фатограф не называе. Яму патлумачылі: інтэрв'ю трэба даць. «Я павінен быў адкрыта выказаць сваю праўладную пазіцыю. З нюансамі: «Маўляў, глядзі, ты і сесці можаш. Людзі ў табе пачынаюць сумнявацца». Далі рэкамендацыі аж да адзення — нельга было дазваляць сабе «творчую вульгарнасць». Аляксандр усё ж не пайшоў.
-Я не мог даць такое інтэрв'ю. Я не мог сказаць тое, што мне сказалі сказаць, — тлумачыць ён.
Так Аляксандр пачаў рыхтавацца да ад’езду з Беларусі.
Маляр, электрык, будаўнік — або фатограф
Гродзенец прыехаў у Польскі Гданьск па візе летам 2021 года. Спадзяваўся вярнуцца ў Беларусь. Час ішоў. Польская віза скончылася. Аляксандр зноў уладкаваўся на карабель. Праз пандэмію праз месяц усіх адправілі дадому. Аляксандр пачаў працаваць у Гданьску памочнікам кладаўшчыка: на памяць засталося знаёмства з усмешлівай касіркай і веды правільнага сартавання смецця па еўрапейскіх нормах.
Дзякуючы працы на караблі ў Аляксандра была амерыканская віза. Ён прыехаў у ЗША. Абраў Чыкага — тут быў адзін знаёмы.
Першыя тры месяцы ў Амерыцы Аляксандр вывучаў прафесіі электрыка, маляра, будаўніка і быў упэўнены, што працаваць фатографам не атрымаецца.
-Я быў бы электрыкам — так, магчыма, атрымліваў бы грошы. Але ў мяне душа не была б спакойная. Я ўсё ж такі адношу сябе да творчых людзей. Я кручу гэтыя драты і задаю сабе пытанне: «А ты што цяпер робіш?». Ну, ты дойдзеш да нейкага ўзроўню. І вернешся, і будзеш як фатограф пачынаць з нуля, таму што ўсё гэта выдаткаваны час ты не рабіў сабе імя як фатографу. Гэта значыць, ты выдаткуеш ўвесь гэты час, каб зноў ісці з нуля? Ну дык ты ж зараз прыехаў, і ты зараз сядзіш на гэтым нулі. Так пачні гэты працэс прама цяпер.
Так Аляксандр адмовіўся ад любых будоўляў. Жыў на зберажэнні і з філасофіяй «сорамна не калі ты аблажаўся, сорамна, што ты не паспрабаваў».
«Калі людзі маюць патрэбу ў тваёй працы, гэта добра»
У Амерыцы галоўнай для Аляксандра стала фатаграфія. Ён супрацоўнічае з івэнт-арганізацыяй і здымае для яе. Там фатографам выдаюць расклад — у дзень можа быць тры здымкі ў розных кліентаў. «З раніцы сямейная фотасесія, у абед у сінагозе здымаеш людзей, а потым вечарыну зусім іншых людзей, якіх у сінагозе здымаў іншы фатограф, таму што ў яго па часе атрымлівалася», — распавядае Аляксандр. Графікі «забіваюцца» ледзь не на год наперад.
Яшчэ адзін важны напрамак — фэшн-здымка. «Калі запрашаюць, а калі я сам прыходжу. Вялікія фэшн-шоу івэнты — там можна і бясплатна фатаграфаваць, таму што вельмі шмат сувязяў знаходзіш, знаёмішся. Потым там можна падпісацца на які-небудзь праект. < … > У нас (у Гродне — Hrodna.life) колькі шоў у год праходзіла? Адно? А тут кожны дзень нейкае фэшн-шоу праходзіць».
Фэшн-шоу — гэта заробак і нэтворкінг: стылісты, візажысты, фатографы прыдумляюць новыя праекты. Для самага маштабнага шоу, якое здымаў Аляксандра, арандавалі гарадскі вакзал і зрабілі подыум паміж сядзенняў. «Ну прыкольна!» — лічыць Аляксандр.
Робіць ён і індывідуальныя фотасесіі. Напрыклад, пакетныя здымкі для крэатараў - фота і відэа. Робіць прадметную здымку для Amazon. Дапамагае як «другі фатограф» на вялікіх вяселлях знаёмым калегам. Калі ёсць заказы на фотаздымку да 9 раніцы, выязджаць трэба ў 6 — і гэта значыць рызыка спазніцца з-за коркаў. Калі нешта вельмі важнае, трэба здымаць жыллё побач і начаваць там.
-Падабаецца вам такі рытм?
-Вы ведаеце, так, — адказвае Аляксандр. — Усё ж такі мне ўжо за 40 гадоў, крызіс сярэдняга ўзросту. І калі ёсць чым заняцца, табе не хапае часу на гэтым завастраць увагу. Стараешся заўсёды быць маладым. Калі людзі маюць патрэбу ў вашай працы, гэта добра. Вось я ўчора сядзеў [за фотаздымкамі] і ні разу не ўспомніў пра свой крызіс сярэдняга ўзросту, таму што мяне цікавілі пальчыкі, ручка, локаць. Няхай з раніцы я гэта закрэслю і кіну.
Самы лепшы і горшы фідбэкі
Аляксандр нядрэнна гаварыў па-англійску, але адаптацыю давялося перажыць: заўсёды быць напагатове. Напрыклад, разумець, дзе жартуе няўдала — і адступаць назад. Здаць на амерыканскія правы — па беларускіх можна было ездзіць толькі тры месяцы. Вучыць новую тэрміналогію: тое, што ў нас называецца «backstage», у амерыканцаў — «behind the scene», «BTS».
-Недастаткова размаўляць на англійскай мове. Ты можаш разумець, што ён кажа, але ты не будзеш разумець, што ён кажа. Перабудавацца вельмі складана. Што для нас жарт, для іх можа быць абразай.
Разуменне, што розніца ёсць, не выратавала ад двух няспраўных сітуацый. Абедзве здарыліся падчас здымак святкавання міцвы. Міцва — гэта абрад паўналецця ў габрэяў. Аляксандр другі раз нагадаў маці, якая спазнілася ў кафэ, што трэба сфатаграфавацца з сям’ёй на сцэне, пакуль з дэкорам усё ў парадку. Такія партрэтныя фота абавязковыя для фірмы. І атрымаў вельмі негатыўны водгук — маўляў, фатограф сапсаваў свята і ціснуў на сям’ю. У другім выпадку — сышоў крыху раней з сінагогі падчас чытання торы, каб паспець зняць дэкор і дэталі ў кафэ. Вельмі перажываў - але атрымаў самы пазітыўны фідбэк за ўвесь час працы.
Трэба выконваць этыкет фатографа. «Калі, дапусцім, я здымаю ад кампаніі і да мяне падыходзіць чалавек і кажа „Мне так спадабалася, дайце свой тэлефончык“, я не магу даць свой. Я павінен даць тэлефончык кампаніі, ад якой я працую», — тлумачыць Аляксандр. Калі ён здымае фэшн-шоў для пэўнага заказчыка, ён павінен аддаць усе фота яму — і не мае права шерить іх з усімі: толькі з дазволу кліента.
Тэхніку можна акупіць за тры івэнты
У Амерыцы ў яго больш працы — і яна лепш аплачваецца. Тэхніку — фотаапараты, аб’ектывы, святло — можна адбіць за тры івэнты. А ў Беларусі - за год.
-Я рэальна ўпершыню адчуў, што можна ў месяц зарабляць больш, чым траціш.
Яму «да слёз крыўдна» за творчых людзей, якім давялося з’ехаць з Беларусі. Таксама яго абурае тое, што музыкамі і акцёрамі на радзіме кіруюць былыя вайскоўцы. Не перагуляўшы ўсё — і ролі, і кампазіцыі — кіраўнік не будзе разумець праблемы артыстаў. «Можна разумець, пра што яны кажуць — але не разумець», — тлумачыць музыка. Без гэтага не будзе належнага даверу ў камандзе.
Адзінота і новая сям’я
-Я тут адзін, — кажа Аляксандр. — Гэта сумна. Я ўпэўнены і перакананы, што так быць не павінна. Але так складваюцца сітуацыя. Адзінота — яна трошкі цісне, вядома, і хочацца з кімсьці чымсьці падзяліцца, і пагутарыць.
Пры гэтым Аляксандр разумее: калі б была сям’я, ён бы мог застацца электрыкам у Амерыцы і не рызыкаваць дзеля кар’еры фатографа. Таму што «можна ахвяраваць самім сабой, але сям’ёй ахвяраваць нельга».
Сям’ёй тут Аляксандр называе дыяспару. Прыехаўшы, ён адразу пазнаёміўся і пасябраваў з усімі. Хтосьці, як і ён пераехаў з-за пратэстаў. Хтосьці - жыве па 20 гадоў. Людзі збіраюцца на мерапрыемствы — Купалле, беларускія фестывалі, акцыі салідарнасці. Іх дапаўняюць барбекю. Прыязджаюць музыкі - Пугач, Вольскі. «Ну, нашы», — апісвае іх Аляксандр. Часам збіраюцца пагаварыць і дапамагчы камусьці.
Купіў піжамныя штаны, каб хадзіць у краму
У выхадны Аляксандр едзе ў цэнтр горада і здымае з абеду да вечара стрыт-фатаграфію і цікавых яму людзей. Ёсць матывы на любы густ: і іржа, і хай-тэк, і геаметрыя, і хмарачосы. І людзей «прышпільных» больш, на якіх Аляксандр «палюе».
Назіранне за імі паўплывала і на яго ўласны стыль. «Я тут як пайду па ўсякіх гэтых сэканд-хэндах, набіраю ўсякіх прышпільных рэчаў», — смяецца Аляксандр. Асабліва любіць крамы Fashion Trade, у якія людзі прыносяць абмяняць адзення — часта дызайнерскую, «фэнсі». Прадаўцы, самі «прышпільна» апранутыя, адбіраюць выключна цікавую вопратку. За яе можна атрымаць кэш або набраць іншую вопратку з крамы. Такія крамы, як правіла, знаходзіцца ў раёнах са зборам творчых людзей. Ёсць такія ж абмены для мэблі і кніг. «Я як прыйду — столькі грошай заўсёды пакідаю! Я калі ў гэты раён еду — торбы ўжо цягну».
Аляксандра купіў піжамныя штаны хадзіць у краму. А яшчэ — велізарныя «шаравары», завужаныя да нізу. «Такія я б дакладна ў Гродне не апрануў», — распавёў Аляксандр. Для івэнтаў купіў туфлі пола на белай падэшве, якія блішчаць на сонцы. «Чалавека ў яркай вопратцы могуць памылкова прыняць за прадстаўніка ЛГБТ. Не ведаю, у дадзены момант ці змог бы я прайсці ў ружовых красоўках і ў ярка-ружовых шортах у Гродне?».
Фатограф Саша — адзін такі
Амерыку Аляксандр яшчэ не паглядзеў. На Дзень незалежнасці 4 ліпеня ўдалося паглядзець Devils Lake (возера Д’ябла) у Вісконсіне. «Вельмі хочацца: шмат усяго прыгожага. Шмат штатаў класных. І прыроды: хочаш-поўнач, хочаш-поўдзень, хочаш-горы». Больш за ўсё «цягне» на поўнач — кажа, там асаблівая атмасфера.
А вось на Беларусь больш за ўсё падобны Чыкага. «Надвор'е — адзін у адзін, летам — цяпло, зімой — холадна. Тое, што трэба. Калі заўсёды цёпла, потым гэта надакучыць. Калі ёсць змена сезонаў, ты з прыходам вясны адчуваеш нейкі апгрэйд». А калі ісці ад дома ў краму і не глядзець на вышынныя дамы ў цэнтры Чыкага — адчуванне, што ты ў Гродне.
У планах Аляксандра — зняць студыю. Назву выбраць, каб у ім перасякаліся музыка і фатаграфія. У адным куце будзе стаяць ўдарная ўстаноўка, у іншым — святло з фонам. Патрэбны цагляны мур, вялікае акно, фактурны столь. Думае пра выставу.
Нечаканым пытаннем аказалася скарочанае імя Аляксандра, якім ён усім прадстаўляўся — Саша. У Амерыцы «Саша» — імя жаночае, якім, як правіла, называюць цемнаскурых жанчын. Усе гэтаму дзівіліся: «Саша?!». Спачатку ён тлумачыў, як гэтае імя скарачалася гістарычна: Аляксандр — Алексашка — Саша. Потым пачаў выкарыстоўвацца сабе на карысць — яго па ім пачалі пазнаваць. Вучні называюць яго «Mr Alex». У важных ID-дакументах піша «Alexander „Sasha“ Pasechnik».
-Я вырашыў: няхай думаюць што хочуць! Жаночае імя, мужчынскае — якая розніца. Затое фатографаў «Алексаў» тут мільярд. А фатограф «Саша» — адзін. Пакуль.
