Кажуць: «дрэвы», а саджаюць «пруткі». Чаму Гродна дагэтуль не патанае ў парках, і навошта нам схема азелянення

Схема азелянення Гродна абыдзецца гарадскому бюджэту ў 155 тысяч рублёў. Яна павінна быць гатовая да канца лістапада 2021 года. Актывісты называюць планаванне схемы азелянення ў Гродне закрытай «зялёнай скрыняй» — ніхто не абмяркоўвае планы з грамадскасцю. Гэта можа прывесці да чарговых канфліктаў.

Зараз на кожнага гродзенца прыходзіцца па 15 квадратных метраў дрэў і кустоў, а ўсяго тры гады таму гаворка ішла пра 3,6 квадрата. Да 2030 улады плануюць дасягнуць 22 квадратных метраў зеляніны на чалавека. Карэспандэнт Hrodna.life вывучыла, як садзяць дрэвы ў Гродне, у чым праблемы з перасадкай дарослых дрэў і чаму саджанцы не выжываюць.

У 2021 годзе ў Гродне выдаткуюць 155 тысяч рублёў на распрацоўку горадабудаўнічага праекта спецыяльнага планавання «Схема азеляненні тэрыторый агульнага карыстання г. Гродна». У снежні мінулага года схему азелянення спрабавалі замовіць на сайце дзяржзакупак за 100 тысяч рублёў, але конкурс не адбыўся. Была яшчэ адна няўдалая спроба ўжо за 155 тысяч. 26 лютага 2021 году конкурс на распрацоўку праекта абвесцілі зноў. На гэты раз выканаўца знайшоўся. Схему азелянення распрацуюць да 30 лістапада 2021 года. Калі ў красавіку 2020 Аляксандр Лукашэнка зацвердзіў Генеральны план развіцця Гродна на 10 гадоў, было распараджэнне падрыхтаваць схему азелянення да 2021.

Паводле нормаў, у такую ​​схему павінны ўключыць азеляненне тэрыторыі агульнага карыстання плошчай ад 0,01 гектара. Схему азелянення зацвярджае мясцовая ўлада па ўзгадненні з прадстаўнікамі Мінпрыроды. Гарвыканкам правядзе грамадскае абмеркаванне экалагічнага дакладу. У дакуменце прапішуць, дзе размешчаны, як называюцца азеляненне тэрыторыі, якія ў іх межы, і хто адказвае за іх утрыманне. Такія схемы ў Беларусі пачалі распрацоўваць нядаўна. Першую зацвердзілі у 2019 годзе для Мінска. Дакумент рыхтавалі 1,5 года, піша «Звязда». Унесеныя ў схему тэрыторыі будуць ахоўваць — іх нельга будзе пусціць пад забудову, калі норма азелянення для горада не выкананая.

«Я пісаў зварот з нагоды стварэння грамадскага савета па азеляненні, але пажаданне праігнаравалі, — распавёў Hrodna.life Яўген Філімонаў, старшыня гродзенскай грамадскай арганізацыі» Экомониторинг «, каардынатар» Зялёнага дазору «. — Мы прапаноўвалі падключаць да распрацоўкі праектнай дакументацыі і да абмеркавання прадстаўнікоў грамадскасці. Я лічу, што грамадскае абмеркаванне абавязкова павінна ўжывацца пры распрацоўцы любых праектаў па азеляненні. Можна было б пазбегнуць канфліктных сітуацый, якія ўзнікаюць у далейшым. Зараз жа гэта закрытая „зялёная скрыня“».

Читайте также: Ад по-гродненски. Как деревья могли бы спасти нас от жары, но их не хватает

Паводле яго слоў, клімат мяняецца, і не ўсе ідэі пасуюць для горада. «Напрыклад, была ідэя па высаджванні дрэў у кадках. Але наўрад ці яны перажылі б такія маразы, як былі. Можа, лета будзе 30−40 градусаў, і трэба думаць, як высаджваць зялёныя насаджэнні да такіх умоў. Усё трэба абмяркоўваць, у нас шмат талковых ў гэтых пытаннях людзей», — упэўнены ён.

У кожнага гродзенца за 3 гады з’явілася 12 квадратаў зялёных насаджэнняў. Вы заўважылі?

У 2018 годзе на аднаго жыхара Гродна прыходзілася па 3,6 квадратных метраў зялёных насаджэнняў. Пра гэта казалі на абмеркаванні экалагічнага дакладу да генплану. У тым жа 2018 годзе высадзілі 4100 дрэў і кустоў, у 2019 — амаль 4000 дрэваў, у 2020 — каля 10,5 тысяч маладых дрэў і кустоў.

Восенню 2020 намеснік старшыні аблвыканкама казаў ўжо пра 15 квадратаў зеляніны на чалавека ў Гродне. Па выніках рэалізацыі доўгатэрміновага плана да 2030 года зялёную норму на аднаго гродзенца плануюць павысіць да 22 квадратных метраў зялёных насаджэнняў. Згодна з генпланам да 2030 года Гродна плануе дасягнуць паказчыка азелянення ў 40,3%.

Азелянённасць — адносіны плошчы тэрыторыі, на якой растуць аб’екты расліннага свету (дрэвы, хмызнякі, кветнікі, газоны, іншай травяное покрыва), размешчаныя ў межах пэўнага ўчастка, да агульнай плошчы гэтага ўчастка, выяўленыя ў працэнтах (ЭкаНіП 17.01.06−001−2017).

40% — мінімальная абавязковая азелянённасць забудаваных агульнагарадскіх тэрыторый па экалагічным нормам. Для гістарычнага цэнтра гэта можа быць 25% і менш, у жылых мікрараёнах — не менш за 30%.

3000 дрэваў і 3000 хмызнякоў плануе высадзіць Зелянбуд ў Гродне ў 2021 годзе, піша «Гродзенская праўда» са спасылкай на Таццяну Пашкевіч, ландшафтную архітэктарку ГУРСП «Гродназелянбуд». Месцы пасадак яшчэ не вызначаны, частка будзе высаджана вясной, частка — увосень. Пры гэтым больш за 2500 дрэў прыйдзецца на Альшанку, Грандзічы і Дзевятоўку, піша «Вячэрні Гродна». Таксама ў 2021 годзе плануюць завяршыць добраўпарадкаванне сажалкі і зялёнай зоны на вуліцы Рэпіна.

У 2020 годзе ў Гродне азеляненне асабліва актыўна ішло ў тых жа новых мікрараёнах Альшанка і Грандзічы. Саджалі маладыя дрэвы на вуліцах Паўднёвая, Праванабярэжная, Крамко, у скверы на Урублеўскага. У Альшанцы і на вуліцы Паўднёвай высадзілі дзве вялікія алеі ў рамках агульнагарадскіх акцый азелянення з Міністэрствам прыроды, распавёў экоактывіст Яўген Філімонаў Hrodna.life. Колькі дрэў прыжылося, стане зразумела вясной гэтага года.

Чытайце таксама:

• «Кому наше мнение нужно?» Жители против уничтожения 40 деревьев в Гродно
• В Гродно снова расширяют кладбище «Аульс», вырубая дубраву у Путришек. Жители против

«У мікрараёне Альшанка ўзнікалі пясчаныя буры, гэта турбавала жыхароў. Мы пісалі не адзін зварот у гарвыканкам: прапаноўвалі апрацоўваць сельскагаспадарчыя культуры без перагортвання зямлі, ці высадзіць лугавыя травы, зрабіць азеляненне», — распавёў Яўген Філімонаў. У рэшце рэшт, з боку поля, адкуль дзьмуў вецер,
высадзілі дрэвы і хмызнякі. Ці прыжыліся яны, таксама пакажа вясна.

7 000 рублёў ў 2021 годзе выдаткуе Гродзенскі гарадскі цэнтр культуры з гарадскога бюджэту на закупку дрэў, кустоў, кветкавай расады, зрэзаных кветак і кветак у вазоніках для гарадскіх мерапрыемстваў.

260 000 рублёў ў 2021 годзе выдаткуе гарадская ЖКГ на ўтрыманне зялёных зонаў горада: абразанне, фармоўку дрэў і кустоў, высечку.

540 000 рублёў ў 2021 годзе ЖКГ выдаткуе на санітарную ўборку аб’ектаў вонкавага добраўпарадкавання, у тым ліку ў парках, скверах, бульварах і зонах адпачынку.

Зялёны горад ці не?

У 2018 году, у адзін з нячастых візітаў у Гродна Аляксандр Лукашэнка назваў яго «самым зручным месцам для жыцця», але адчытаў гарадскія ўлады за тое, што горад не зялёны. Пасля гэтага ў горадзе прынялі план азелянення. Рэкамендацыі адлюстравалі ў генеральным плане развіцця Гродна да 2030 года.

«Наш горад можна назваць адным з самых зялёных, — заявіў намеснік старшыні аблвыканкама Віктар Пранюк падчас прамой лініі у верасні 2020. — Але ёсць яшчэ кірункі для працы. Лічу правільным аднаўляць пасадкі на месцы прыбраных аварыйных альбо засохлых дрэў. Прычым у гэтай справе не менш важная ініцыятыва насельніцтва. Цікавым вопытам стала б таксама асваенне тэхналогій высадкі дарослых дрэў».

«Пытанне ў тым, што высаджваюць пруткі. І яны не прыжываюцца. Каля майго дома ўжо двойчы парк закладвалі. Першы раз з помпай, да юбілею раёна [2018 год — заўв. Hrodna.life]. Другі паціху — кампенсацыйныя пасадкі. Не факт, што яны зіму перажывуць», — распавядае пра парк на Ліможа жыхарка Дзевятоўка.

Парк у мікрараёне Дзевятоўка абяцалі стварыць з 2010 года.

У 2019 годзе правілы пасадкі зялёных насаджэнняў змяніліся. «Цяпер маларослых саджанцаў, 20−30 см, не высаджваюць наогул. Каля 80% трэба высаджваць шматгадовых саджанцаў «, — распавёў экаактывіст Яўген Філімонаў Hrodna.life.

У Гродне ёсць праблемы з заменай загінулых дрэў. «Даўно высахлі дрэвы насупраць магазінаў „Баторыя“ і „Раніца“. Абнаўляць ссечанае звычайна не спяшаюцца. Пустыя кольцы прастаялі не адзін сезон», — распавяла Hrodna.life жыхарка цэнтра Юлія Каляда. Пустыя кругі ад дрэў ёсць і на Савецкай.

З «Вялікім Джонам» не ўсё проста

Дарэчы, тэхніка для перасадкі дарослых дрэў, на засваенне якой спадзяваўся намеснік старшыні аблвыканкама, у Гродне ёсць. Машына «Big Jonh» ўсталяваная на базе пагрузчыка «Амкадор». Яна здольная перасаджваць дрэвы дыяметрам ствала да 20 сантыметраў, векам каля 10 гадоў, вымаючы камяк зямлі да 1,3 метраў глыбінёй разам з каранёвай сістэмай. У 2019 яе выкарыстоўвалі ў Альшанцы і нават здавалі ў арэнду арганізацыям і іншым гарадам Беларусі.

Больш разумна было б высаджваць дрэвы з цэлым камяком зямлі, выкарыстоўваючы гэтую тэхніку, упэўнены Яўген Філімонаў. Але ёсць нюансы: яе праца досыць дарагая, як і яна сама. У Расіі такі перасадчык каштуе 43−54,4 тысячы еўра, у Беларусі ўжываны прапаноўваюць за 12,1 тысячу еўра. «Высаджваецца шмат дрэў, і тэхнікі трэба вялікая колькасць. Тое, што горад азеляняюць сур’ёзнымі тэмпамі - факт». У Гродне такая машына — адна.

Дрэва пры такой перасадцы трэба армаваць, умацоўваць расцяжкамі, павінна быць шмат падрыхтоўчых работ, патлумачыў Філімонаў. «У адным грузавіку можа змясціцца сотні саджанцаў. Дрэў з камяком жа — толькі пара дзясяткаў». Перасаджваць дарослыя дрэвы такім чынам лепш зімой.

Чаму дрэвы не прыжываюцца

Дарослым дрэвах і маладым саджанцаў ў горадзе шкодзяць выкарыстанне процігалалёдных рэагентаў на аснове NaCl, малая прастора для росту («лункі» ў плітцы, асфальце), няправільнае абразанне і догляд, малая адлегласць да праезнай часткі, паразіты і хваробы, недахоп вільгаці ў перыяд вегетацыі, памылкі пры пасадцы.

У тым, што некаторыя дрэвы не прыжываюцца, не заўсёды вінаватая няўдалая пасадка. «Напрыклад, ва ўнутрыдваровых тэрыторыях мікрараёна Альшанка большасць дрэў загінула не ад таго, што саджанцы дрэнныя, ці былі няправільна высаджаны. Часам былі пасаджаныя не ў тых месцах — каля футбольных пляцовак, і іх паламалі дзеці. Недзе не хапіла ўвагі ў спякоту, дрэва засохла. Калі дрэвы на прыдамавой тэрыторыі, сачыць за іх жыццём павінны мясцовыя жыхары, гэта ж іх двор. У 2020 годзе жыллёва эксплуатацыйныя службы запрашалі мясцовых жыхароў абмеркаваць, дзе б яны хацелі бачыць дрэвы. Рашэнні прымаліся і з улікам планаў камунікацый. Жыхары прымалі ўдзел не вельмі актыўна», — падзяліўся экаактывіст.

Два гады таму Гродна быў на апошнім месцы

У 2019 годзе большасць абласных цэнтраў не дацягвала да нормы азелянення ў 40%: у Гродне паказчык быў найменшы — 21,3%, у Брэсце — 26%, у Віцебску — 24,6%, Магілёве — 32%. Паказчыкі былі ў норме ў Гомелі (40,7%) і Мінску (41,06%). У 2020 Брэст дасягнуў ужо 45,5% і стаў самым зялёным горадам Беларусі.

Перспектыўны ўзровень азелянення спецыялісты заклалі ў генеральныя планы развіцця гарадоў. Для Мінска гэта ад 30 да 55% у высакашчыльнай і змяшанай шматкватэрнай забудове, ад 30 да 70% - у сядзібнай забудове (да 2030 года); для Брэста — 45,0% (да 2030 года); Віцебска — 43,0% (да 2025 года); Гомеля — 41,0% (да 2025 года); Гродна — 40,3% (да 2030 года); Магілёва — 41,0% (да 2025 года).