Людзі і справы

«Рэсурсы ёсць? Значыць, трэба рабіць». Як гродзенка прыйшла да актывізму праз панк-рок

Фронтвуман панк-рок гурта «Messed Up» і сузаснавальніца ініцыятывы «Inter» Наста Капыток да актывізму прыйшла небанальным шляхам — праз панк-рок. Пра гэта яна распавяла Hrodna.life.

Гэта інтэрв'ю — не толькі тэкст, але і падкаст — першы выпуск падкаста «Не па тэлефоне». У гэтым спецпраекце вы зможаце па (д)слухаць размовы з цікавымі людзьмі Гродна. Выбірайце камфортны вам фармат — тэкст ці гук, уладкоўвайцеся зручней і далучайцеся да абмеркавання.

Як ты сама ўспрымаеш сваю музыку — гэта грамадскі актывізм або творчасць? Ці ты іх не падзяляеш?

Спачатку для мяне гэта была проста музыка, потым ужо з’яўлялася напаўненне. Тэксты я не пішу. Не ведаю, можа, у дзяўчат усё гэта раней у галаве з’явілася, усе гэтыя ідэі фемінізму, свабоды, роўнасці, антымілітарызму. У мяне гэта быў доўгі працэс.

Я наогул з Навагрудка. Я тут ні з чым такім не сутыкалася, тут людзі больш думаюць пра тое, як бы ім паесці, а не пра такія высокія штукі. Я і панкам не была. Проста хацела граць у групе. Дзяўчаты сказалі: «Мы граем панк». І я падумала: «Хачу граць у групе. Добра, буду граць панк».

Потым з’явіліся канцэрты, і неяк паступова з’яўляліся гэтыя ідэі. З’яўляліся спічы паміж песнямі. Памятаю, мы прыехалі ў Мінск, такія акуратненька апранутыя панкі, і сустракаем там рэальных панкаў, з іракезамі. «Ваў, такое ёсць у Беларусі?! Нічога сабе!»

Мы выступілі, і да мяне падышоў нейкі мужык з натоўпу. Пытаецца: «А чаго вы прагоны не робіце?». Я потым падышла да дзяўчат, спытала, што такое прагоны. Аказалася, мы павінны былі нешта казаць паміж песнямі. А я паміж песнямі проста маўчала. Я пачала пасля гэтага глядзець канцэрты — нібыт паўсюль людзі нешта кажуць. Крута! Гэта зойме час, і я змагу сказаць нейкую разумную думку.

Так усё і пачалося. Мне трэба было думаць, што мне сказаць, і я пачала нешта чытаць — пра фемінізм, свабоду, роўнасць, братэрства, салідарнасць. На канцэртах з’яўляліся ўсякія скрыначкі для палітвязняў, і я пачала цікавіцца, а што гэта, а хто такія анархісты. І з’явілася ўжо такое маё напаўненне актывісцкае, са сваёй пазіцыяй.
Ужо не проста музыка. І зараз гэта падзяляць ужо, напэўна, складана. Ды і навошта.

«Inter», атрымліваецца, з’явіўся з прагонаў паміж песнямі? Як ініцыятыва стваралася?

Пачалося ўсё з таго, што мая сяброўка Маша Яцэўская з’ездзіла на праект, які арганізоўвалі MAKEOUT. Гэта беларускі праект пра гендарнасць, сэксуальнасць і асаблівасці праявы гэтага ў Беларусі. Яны сабралі ЛГБТ+ персон і вучылі іх быць актывістамі. Маша вярнулася вельмі натхнёная. Я да гэтага таксама была на праекце,
на курсе «Агенты супраць гендарнага гвалту» ад YWCA ў Мінску. Мы з Машай жылі разам, і ў групе мы разам граем — яна на бас-гітары, я спяваю. Так што мы ўвесь час у адной прасторы, пастаянна абменьваемся думкамі, ідэямі. І вось мы абедзве сталі думаць, што трэба было б нешта стварыць. Нездарма ж мы ўсе гэтыя навыкі і веды атрымалі, трэба з імі нешта рабіць. Але што менавіта?

Потым мы разам з Машай паехалі ў летнік ад «Больш цела». Гэта такая нізавая ініцыятыва, займаюцца прасоўваннем бодзі-пазітыву. Бліжэй да канца праекта нас падзялілі на каманды для воркшопа, і мы з Машай апынуліся ў адной камандзе.

Нам далі заданне распрацаваць праект: выбраць актуальную для Беларусі тэму і прыдумаць пад яе ініцыятыву, з нуля. Мы з дзяўчатамі вырашылі, што для нас важна, каб людзі былі адукаваныя ў тэмах гендару. Гэта б стварыла больш бяспечнае грамадства. Калі людзі разумеюць, яны перастаюць дыскрымінаваць. Мы вырашылі, што трэба рабіць адукацыйныя і забаўляльныя мерапрыемствы. Напрыклад, двойчы на ​​месяц запрашаць лектараў і лектарак з іншых гарадоў, у прыватнасці з Мінска, таму што Мінск — гэта такі «рассаднік» розных ініцыятыў. Мы прыгожа размалявалі ватман, распісалі праект, прадставілі яго, і раптам зразумелі, што гэта ж гатовы план. І мы хочам яго выканаць!

Вярнуліся ў Гродна, і я адразу пайшла дамаўляцца пра памяшканне. Дапамог знаёмы, і мы дамовіліся з Цэнтрам гарадскога жыцця — там звычайна праводзяцца мерапрыемствы, прысвечаныя мастацтву, культуры, беларускай мове. Мы там да гэтага аднойчы праводзілі кінапаказ, круцілі фільм пра вайну ў Курдыстане, пра жаночыя атрады, якія змагаюцца з ІДІЛаўцамі.

Я спытала… і нам яго [памяшканне — рэд.] далі бясплатна. Я проста распавяла, што мы будзем прасоўваць тэмы фемінізму і ЛГБТ, ім зайшло, і ўсё, мы пагналі.

А чаму Inter? Адкуль назва?

З назвай нам было складана вызначыцца. «Новыя рэгіёны», напрыклад, адразу ведалі, што яны будуць ЛГБТ-ініцыятывай, і ў іх першапачаткова вясёлка на лагатыпе. А мы хацелі казаць пра шырокі спектр тэмаў, і не было чагосьці галоўнага, ад чаго можна адштурхоўвацца.

Мы, наверное, день сидели, искали название, и как-то к нам пришло слово «интерсекциональность», «интер». Я как раз рисовала — люблю что-то выводить на бумаге, пока думаю. И вот пришло «интер», а на клавиатуре есть кнопка «энтер». И я нарисовала нам эту кнопку, которую нажимаешь, и все вокруг сразу начинают использовать інтэрсекцыянальны падыход.

Мы, напэўна, дзень сядзелі, шукалі назву, і неяк да нас прыйшло слова «інтэрсекцыянальнасць», «інтэр». Я якраз малявала — люблю нешта выводзіць на паперы, пакуль думаю. І вось прыйшло «інтэр», а на клавіятуры ёсць кнопка «энтэр». І я намалявала нам гэтую кнопку, якую націскаеш, і ўсе вакол адразу пачынаюць выкарыстоўваць інтэрсекцыянальны падыход.

Інтэрсекцыянальнасць, або тэорыя перасячэнняў, — гэта даследаванне перасячэння розных формаў або сістэм прыгнёту, дамінавання альбо дыскрымінацыі. Прыхільнікі тэорыі інтэрсекцыянальнасці сцвярджаюць, што класічныя канцэптуалізацыі прыгнёту ў грамадстве, такія як расізм, сексізм, гамафобія, трансфобія, не дзейнічаюць незалежна адна ад адной. Яны ўзаемадзейнічаюць, фармуючы сістэму прыгнёту, у якой дзейнічае мноства відаў дыскрымінацыі.

Inter’у хутка год — ужо ёсць, пра што гаварыць. Што самага яркага здарылася за гэты час? Вы ўжо і лекцыі праводзілі, і паказы, і абмеркаванні.

Самае яркае, чым я больш за ўсё ганаруся, гэта наш удзел у міжнародным фестывалі «Не вінаватая». У ім удзельнічае шмат гарадоў, і ў кожным горадзе робяць свае мерапрыемствы і збіраюць грошы ў дапамогу жанчынам, якія апынуліся ў цяжкіх сітуацыях, якія пацярпелі ад гвалту. Мы збіралі на прытулак для жанчын «Радзіслава», таму што ў Гродне мы не знайшлі недзяржаўных арганізацыяў, якім можна было б дапамагчы. Я так разумею, усе гарады Беларусі збіралі на «Радзіславу». Ад нашай краіны ўдзельнічалі 4 гарады.

Мы наогул першапачаткова не збіраліся ў сябе нічога арганізоўваць, мы хацелі толькі паўдзельнічаць як група «Messed Up». Звязаліся з арганізатаркамі ў Мінску, а яны такія: «У сэнсе да нас? Гродна — вялікі горад, рабіце ў сябе самі». Мы падумалі: зробім кінапаказ або лекцыю — да нас ніхто не прыйдзе. У Гродне шмат панкаў. Трэба рабіць панк-канцэрт.

Гэта было 7 сакавіка, мы вырашылі назбіраць груп, у якіх ёсць дзяўчаты. У выніку мы зрабілі і лекцыю, і канцэрт. Калі я планую, я заўсёды пішу па максімуму, а потым ужо думаю, адкуль браць грошы. Таму што калі брэйншторміць і думаць «Ой, гэта не атрымаецца, гэта немагчыма», то лепш ужо наогул не рабіць. Усё магчыма. Трэба спрабаваць.

Я вельмі нервавалася, адчувала такую ​​вялікую адказнасць. Мне хацелася і рэальна дапамагчы дзяўчатам, і зрабіць класнае мерапрыемства. Мы запрасілі гурты з Мінска, з Беластока былі, з якімі мы раней выступалі, былі дзяўчаткі з Літвы. Такія класныя, і гралі такую ​​злую панкату! Мара.

Паўстала куча пытанняў - мы ж ніколі канцэрты не арганізоўвалі. А тут — візы, пражыванне, колькі плаціць, як пакарміць, апаратура… Рабілі ўсё гэта я, Маша і Ліза, гэта наша гітарыстка з «Messed Up». І дапамагалі нашы валанцёркі з Inter, яны займаліся лекцыйнай часткай, якая была ў першай палове дня. Цікава, што з тых,
хто быў на лекцыях, амаль ніхто не застаўся на панк-канцэрт. Мы хацелі захапіць як мага больш людзей, і я разумела, што панкі не пойдуць на лекцыі, а наведвальнікі лекцый — не пойдуць на панк. У выніку ў нас было дзесьці 30 чалавек на лекцыях і каля сотні на канцэрце. Добрую суму сабралі для «Радзіславы».

У кожнай дзейнасці заўсёды ёсць нейкая ўнутраная мэта. Што асабіста табе даюць «Inter» і «Messed Up»?

У мяне пакуль няма дакладнага адказу на гэта. Грошай мы гэтым не зарабляем. З «Messed Up» у нас аднойчы быў пераломны момант, калі мы пасля канцэрту прыехалі паесці фалафель, а ні ў кога не аказалася грошай. Гэта значыць, мы не зарабілі сабе нават на фалафель. І мы такія — калі ўжо мы пачнем выступаць так, каб мы маглі сабе купіць фалафель!

Я проста адчувала, што ў мяне ёсць рэсурс, у мяне дафіга часу, і мне падабаецца чымсьці займацца. Я люблю нешта арганізоўваць. У мяне ёсць патрэба нешта рабіць, з людзьмі, і крута, калі гэта нешта карыснае. Думаю, тое, што я раблю, сапраўды карысна. І для мяне, і для людзей… Увогуле, у мяне пакуль няма дакладнага адказу на гэта.
Мне проста хочацца рабіць нешта добрае.

Па (д)слухаць больш цікавых гутарак — асабістых, паўананімных ці нават цалкам ананімных — вы зможаце зусім хутка. А калі ў вас ёсць ідэі для новых гутарак — пішыце нам.

Ілюстрацыі: Дар’я Русу

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024