Дзве гадзіны на зямлі продкаў: у Гродна прыязджаў нашчадак Нохума Каплана

Усяго на некалькі гадзін 3 ліпеня ў Гродна прыязджаў прапрапраўнук вядомага гродзенскага рабіна Нохума Каплана, у гонар якога ў міжваенны час у горадзе была названая вуліца. У Гродне Гэдалія Шэйнін упершыню, пра гэты горад ён шмат чуў з успамінаў сваякоў, але не прыязджаў, бо не было магіл продкаў, каб пакланіцца.

Гэдалія жыве ў Ізраілі, працуе ў школе рабінам. Кажа, што жыве праведна, вывучае Тору і працягвае справу свайго продка. У Гродна ён прыехаў з Літвы.

«Патрэбны тыдзень, каб вывучыць гэтае месца. А мы прыехалі ўсяго на дзве гадзіны. За гэты час зайшлі ў сінагогу. Калі ехаў сюды,
было незразумелае пачуццё: на могілках магілы сваякоў былі разбураныя. Але як выйшаў з сінагогі, стала значна лягчэй. Гэта зямля маіх продкаў, тут мае карані і тут я павінен адчуваць сябе добра. У бліжэйшы час яшчэ раз прыеду ў Гродна і пазнаёмлюся з гэтым горадам бліжэй», — кажа Гэдалія.

Гэдалія Шэйнін
Апошнім са сваякоў Гэдалія, хто жыў у Гродне, быў яго прадзед. У міжваенны час ён стаў заўзятым камуністам.

Пасля сінагогі Гэдалія са сваімі сябрамі паехаў на былыя габрэйскія могілкі, дзе цяпер стадыён «Нёман».

«Тут быў пахаваны мой прапрапрадзед Нохум Каплан — паважаны чалавек, якога ведаюць многія яўрэі. Сёння ў гэтым месцы стадыён, дзе магіла сваяка — невядома. Памолімся і паедзем далей. Можа, паспеем заехаць і на захаваныя яўрэйскія могілкі [у Занёманскай частцы горада — рэд.]».

Мацевы — яўрэйскія нагробныя камяні - каля сінагогі. Калісьці яны былі на яўрэйскіх могілках, дзе цяпер стадыён «Нёман».

У Гродне была вуліца Нохума Каплана

Нохум Каплан быў родам з Шаўляйскага павета (сёння — Літва), пасля яго сям’я пераехала ў Нясвіж, а ўжо адтуль малады яўрэй пайшоў вучыцца ў вядомую Мірскую ешыву. Пасля заканчэння вучобы Нохума запрасілі ў Гродна быць рабінам. Ён прыехаў і амаль адразу пачаў займацца дабрачыннасцю. Равін быў вельмі разумным чалавекам і да яго многія прыходзілі па параду. Ён заўсёды заклікаў да міласэрнасці і людскіх адносін да ўсіх.

Сёння Нохума адносяць да праведікаў, якія да канца жыцця працавалі на карысць чалавецтва. У Гродне ў міжваенны час была нават вуліца ў гонар гэтага чалавека — так называлася частка сённяшняй Вялікай Траецкай, дзе быў яўрэйскі квартал.

Каля сінагогі

Нохума ўвекавечыла Ажэшка

Рэбэ Нохемке, як яго называлі ў Гродне, шанавалі не толькі яўрэі, але і хрысціяне, паколькі ён дапамагаў усім, нягледзячы на ​​нацыянальнасць і веравызнанне. Яны яго называлі «наш бацюшка». Нават высокія чыны царскай адміністрацыі саступалі яго просьбам і патрабаванням. Будучы хворым, ён не дазваляў сабе прапускаць малітву, у любое надвор’е прыходзіў раней за іншых. Аднойчы рамізнік убачыў Нохума на кучы снегу без прытомнасці. Калі ён ачуняў, рамізнік хацеў адвезці яго дадому. Але Нохум адмовіўся: яго чакалі людзі ў патрэбе. Пісьменніца Эліза Ажэшка ўвекавечылі памяць пра Каплана ў навэле «Дай кветку».

Памёр рэбэ Нохемке ў 1879 годзе. Тысячы людзей: яўрэі, беларусы, палякі, рускія — аддалі яму даніну павагі, праводзячы ў апошні шлях. Многія гады людзі прыходзілі маліцца на яго магілу, просячы яго аб заступніцтве перад Усявышнім.

Могілкі, дзе быў пахаваны Нохум Каплан, знішчыла савецкая ўлада. Вуліца імя Нохума, на якой знаходзіцца Вялікая сінагога, названая іначай. Але памяць аб праведніку захоўваюць у сваіх сэрцах удзячныя нашчадкі, яго імем названа гродзенская дабрачынная арганізацыя Хесэд, якой яны дапамагаюць.

Падзяліцца

Апошнія запісы

Статус — першы крок да захавання. Інструкцыя, як унесці аб’ект у спіс спадчыны

У мястэчку Радашковічы на 6 тыс. чалавек стаіць касцёл, дзе хрысцілі Янку Купалу. У Вілейцы…

22 лістапада 2024

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024