Усе мінулае лета Ларыса хадзіла ў адным пантофліку. Зусім не ў крыштальным. Проста другая нага была зламаная і ў гіпсе. «Суседзі на дачы Папялушкай называлі», — смяецца яна. Папялушцы ў адным пантофлі і з мыліцай даводзілася разрульваць дачны рамонт. Таму што Гіём, як сапраўдны прынц з казкі, вырашыў для Папялушкі «зрабіць тут Версаль». А паразумецца з нашымі працоўнымі былому французскаму мараку без Папялушкі-перакладчыцы няпроста. Ды і навошта бы ўвесь гэты рамонт, калі б не яна. Сказаў бы хто раней, што Гі памяняе падводную лодку і Францыю на дачу і Беларусь — ніколі б не паверыў! Сёння ў іх — новае жыццё, дзе ёсць месца нават універсітэту.
Піша Ірына Новік адмыслова для платформы «Имена».
На вяселле Гі апрануў сваю форму марскога афіцэра, а Лара — цяльняшку і матроскую шапачку з пампонам. Яны пажаніліся тры гады таму, а пазнаёміліся яшчэ два гады раней. «Я размаўляла з сяброўкай па скайпе, яна даўно з’ехала ў Францыю да мужа. Гі быў у іх у гасцях, проста павітаўся, памахаў рукой з-за яе спіны». Вось і ўсё знаёмства. Потым памяняліся адрасамі, перакідваліся час ад часу парай фраз у мэйле.
Ларыса тады ўжо даўно была на пенсіі і некалькі гадоў, як засталася ўдавой. Дзеці сталі дарослымі, унукі падраслі. Так што яна таксама арганізавала свой вольны час і свабодным ён быць перастаў. Ва Універсітэце Залатога Веку, дзе займаюцца студэнты элегантнага ўзросту, яна вядзе клуб аматараў кіно і вучыць французскую.
Цяпер Універсітэт праз краўдфандынг збірае грошы на новы навучальны год.
— Падумала, што зносіны з носьбітам мовы будуць карысныя, — зусім не рамантычна ўспамінае яна пра пачатак знаёмства. — Потым я захварэла і напісала Гі, што не змагу пісаць і выходзіць на сувязь, таму што ў бальніцы няма інтэрнэту. Не хацелася нічога прыдумляць, сказала, як ёсць. Падумала: што тут саромецца, што я часам хварэю. Дзіўна, але пасля гэтага ён стаў пісаць часцей і лісты сталі больш шчырымі, цёплымі.
Так у перапісцы яны даведаліся адзін пра аднаго практычна ўсё.
У Гі ўсё жыццё — гэта мора і падводная лодка. На беразе ў маленькай кватэры яго чакала толькі любімая персідская котка Ізадора Герміна. Яна дасталася Гі, калі памёр сусед. Яго дзеці шукалі, куды прыладзіць асірацелага звярка, і Гіём яе забраў. А калі котка памерла, завесці іншую не наважыўся. Ізадору крэміравалі, і урна з яе попелам стаяла ў Гі на паліцы побач з фатаграфіяй попельна-блакітнай пухнатай красуні. Нават калі ён ад’язджаў з Францыі ў Беларусь, ён забраў урну з сабой. Разам з самымі дарагімі рэчамі - ваеннай формай, уласным праектам лодкі на водных крылах і парай дарагіх дробязяў, тыпу чайных лыжачак з якарамі.
Праўда, новы гадаванец яго ўсё роўна знайшоў. Неяк на вуліцы Гі сустрэў галуба з адарванай лапкай і забраў яго дадому. Калі голуб Нікі паправіўся, і рана зажыла, Гі зрабіў яму «пратэз» з папяроснай гільзы. Так голуб хадзіў па хаце і нават лётаў на прагулкі. Але потым заўсёды вяртаўся.
«Нікі, уставай!» — ён да гэтага часу так часам гаворыць па раніцах, — распавядае Лора. — Памятае сваіх гадаванцаў. Наогул у яго да жывёл дзіўнае стаўленне. Тут пад каменьчыкам ля сажалкі жабка жыве, дык ён з ёй кожны дзень вітаецца. Возьме на рукі,
гладзіць — яна і не выскоквае. З бусламі, што жылі побач, ён таксама размаўляў увесь час. Здаецца, нашы звяры выдатна разумеюць па-французску.
Усё лета Лора і Гі праводзяць за горадам. Калі Гі ўпершыню ўбачыў Лорыну дачу, ён назваў яе «рэбіт бокс» — трусінай клеткай.
— Я распавядала, што адзін год у нас тут былі трусы, а потым у трусіную клетку я стала складаць усялякія старыя рэчы — раптам яшчэ спатрэбяцца. Але Гі так не можа. Яму трэба ўсюды навесці ідэальны парадак, каб усё на сваіх месцах, як на падводнай лодцы. Зараз на дачы — сажалка, брукаваныя дарожкі і ідэальны газон. Галоўнае, яму ўвесь час ёсць чым заняцца — зрабіць з трусінай клеткі Версаль — справа не аднаго дня. Увесь час носіць нейкія каменьчыкі, косіць, траву нажнічкамі раўняе. Цяпер кажа, што дача — яго ГУЛАГ. Прашу — пасядзі, адпачні. Дык не, яму падабаецца гэты ГУЛАГ. А калі адпачывае, кажа, што гэтым летам у Беларусі было цёпла, як у Манака.
Пра дасціпнасць і гумар Гі Лора можа доўга расказваць. Вось калі ён бачыць цікавых людзей на вуліцы, то прыдумляе ім імёны. Жанчына на ровары становіцца ў яго «Мадам Веласіпеда», а красуня ў кароткай спадніцы — «Мадам Плэйбой». Сівы стары ў парку — «Месье Адмірал», а бомж на прыпынку — «Месье Краманьён».
— Гі не размаўляе па-руску, яму цяжка даецца мова, а я яшчэ не так добра ведаю французскую, каб разумець усю глыбіню яго філасофскіх разваг і гумару.
Затое такі стымул вучыць мову далей! Лора кажа, што «падсела» на французскую, як на наркотык. Ні дня не можа правесці не прачытаўшы хоць бы старонку на гэтай мове. Цяпер яна чытае зборнік французскіх анекдотаў.
Гі руская мова даецца цяжэй. Але ўсё роўна ён сам ходзіць на пошту ці ў краму. У дачным пасёлку і ў горадзе побач з домам яго ўжо ўсё ведаюць і імкнуцца дапамагаць.
Дачны сезон хутка скончыцца, і на змену летняму «версальскаму» жыццю прыйдзе гарадское.
А ў ім вялікую частку часу будзе займаць Універсітэт Залатога Веку (УЗВ) — навучальная праграма для пажылых людзей. Лора ходзіць ва ўніверсітэт ўжо дзясяты год. Спачатку была студэнткай, вывучала французскую і жывапіс. Калі да яе прыехаў Гі,
французскай стала займацца дома — з кніжкамі, анлайн-курсамі і з носьбітам мовы. А жывапіс стаў яе пастаянным заняткам. У мінулым годзе, калі з-за пералому не магла доўга рухацца, шмат малявала. Партрэтаў Гі і дачных нацюрмортаў сабралася цэлая тэчка. Цяпер яе малюнкі на выставе ў вучылішчы, дзе Лора працавала да пенсіі. Дырэктар наведвала былую калегу і, убачыўшы малюнкі, забрала з сабой — паказаць усім.
— Калі малявала, увесь час успамінала нашага Дзіму (першага выкладчыка жывапісу з УЗВ, цяпер нябожчыка мастака Дзмітрыя Іваноўскага — заўв. рэд.). Ён з самага пачатку ставіўся да нас, як да мастакоў. Мы шклянку не ўмелі намаляваць, а ён размаўляў, як з роўнымі: «Што бачыш, то і малюй. Не тое, што хтосьці лічыць правільным, а тое, што ты бачыш». Такі вось дарослы быў падыход, каб цікава было, каб без патуранняў".
Універсітэт для дарослых такім і павінен быць, лічыць Лора — падцягваць, весці і ўвесь час падымаць планку.
Сама Лора са студэнткі вельмі хутка дарасла да выкладчыка. Вядзе ва УЗВ клуб аматараў кіно, таму што любіць добрыя фільмы і хоча гэтай любоўю дзяліцца. Цяпер яна рыхтуе праграму на новы навучальны год. Раз у два тыдні клуб будзе збірацца на прагляды і абмеркаванне кінастужак.
— Я бачу, як людзі растуць і пачынаюць па-іншаму глядзець на свет кіно. Раней былі гатовыя сядзець на канапе і глядзець усё, што круцяць па тэлевізары. А цяпер ім падабаюцца фільмы сапраўдныя, дзе шмат пытанняў, на якія трэба самому даць адказ, дзе ёсць унутраная барацьба і маральны выбар. Зараз я выбіраю фільмы, і адзін чапляе іншы. Імкнуся выбраць тое, што закране, што адгукнецца людзям нашага ўзросту.
Гі таксама стаў у УЗВ жаданым госцем. Двойчы ў тыдзень ён ходзіць дапамагаць весці курсы французскай мовы. Іншаземец у незнаёмым моўным асяроддзі, ён разумее і сэрцам адчувае, чаму трэба вучыць, што спатрэбіцца ў першую чаргу. Амаль ва ўсіх студэнтак, якія вывучаюць ва УЗВ французскую, у Францыі жывуць дзеці або сябры. Ці яны збіраюцца з’ездзіць туды як турысты. Так што ўрокі ад Гі ім вельмі падабаюцца.
— Даю самае простае, — кажа Гі. — Самыя простыя часовыя формы. Тое, што ва ўжытку выкарыстоўваецца. Мова не з кніг, а з жыцця.
— Варта яму прапусціць занятак, нашы студэнткі хвалююцца, — распавядае Лора. — Яго прысутнасць мабілізуе, стымулюе.
Яны імкнуцца і ўрокі вывучыць, і апрануць нешта цікавае. Спыталі неяк, ці можна мы будзем з Гі вітацца на французскі манер. Гэта значыць, з пацалункамі і абдымкамі. Вядома можна, хіба мне шкада!
З тых часоў, як яны жывуць разам, жыццё змянілася цалкам, кажуць абодва.
— Гі пераехаў у іншую краіну, так што для яго памянялася ўсё. Гэта наогул, як цуд — вырашыцца на такі круты паварот, — перакладае Лора словы мужа.- Для мяне ён зусім новы чалавек, я раней такіх не сустракала. І жыццё побач з ім стала зусім іншым. Ён бачыць яго зусім іншымі вачыма, і я таксама звяртаю ўвагу на многае, чаго раней не заўважала. Быццам вакол з’явіліся новыя колеры. І яшчэ — цяпер усё ў мяне па-новаму называецца. Гэта так прыгожа! Вось паглядзі, паслухай! Раней гэта была проста слімак, а зараз «эскарго». Ці вось была простая страказа, а цяпер гэта «лібелюль». Якое прыгожае слова, праўда? Гі для мяне наогул, як з іншай планеты. Я нават пачала кніжку пісаць пра яго і пра тое, як мы жывем. Так яе і назвала — «Іншапланецянін».
— Лара, можна я спытаю прама — гэта што, каханне?
Яна, бянтэжачыся крыху, перакладае пытанне для Гі. Ён жмурыцца ад усмешкі, абхоплівае плечы жонкі і кажа:
— Каханне? Каханне — гэта калі камары кусаюць. Вось яны сапраўды мяне кахаюць! А ў нас — жыццё. Абсалютна новае.
Універсітэт Залатога Веку зблізіў не толькі Гіёма і Ларысу. За восем гадоў працы праекта сотні жыхароў Гродна атрымалі новыя веды, знайшлі новых сяброў. З дапамогай праграмы УЗВ падобныя ўніверсітэты з’явіліся ў Кобрыне і Мінску.
З кожным годам у Беларусі, як і агулам у свеце, становіцца ўсё больш пажылых людзей. Вось толькі нашы пенсіянеры, у адрозненне ад тых жа французскіх, не заўсёды могуць сабе дазволіць адпачынак, вандроўкі і навучанне. Ва УЗВ для іх распрацавалі 40 курсаў — ад вывучэння замежных моў і камп’ютарнай граматнасці да ёгі і клуба рыбалова. Але далёка не ўсе ўдзельнікі могуць заплаціць за курсы — занадта нізкія пенсіі. Сваіх сродкаў у праекта не хапае: патрэбныя грошы на арэнду памяшкання, дзе праходзяць заняткі, а таксама на ганарары выкладчыкам, навучальныя матэрыялы. Калі каманда УЗВ збярэ неабходную суму, за год універсітэт прыме больш за 200 чалавек. Трэба 14 тысяч рублёў. Падтрымайце актыўных пенсіянераў, націснуўшы кнопку «Дапамагчы», або па спасылцы на «Талацэ». Як паказваюць Лара і Гіём, у 70 гадоў жыццё толькі пачынаецца!
Лічыцца, што складана выбраць падарунак менавіта мужчыну - мужу, сыну, бацьку, партнёру ці сябру. Сітуацыя…
Беларус Алекс Вазнясенскі наведаў Навагрудак як турыст. Мужчыну ўразіла, што горад з багатай гісторыяй знаходзіцца…
Рэстаране-кафэ “Нёманская віціна” ў выглядзе ладдзі - частка канцэпцыі новай гродзенскай набярэжнай, якую абмеркавалі ў…
Аляксей Кажэнаў з'ехаў з Мінску ў 1998-м годзе. Ён атрымаў працу ў Google, стаў дыяканам…
Слэнг пастаянна змяняецца - у апошні час пад ўплывам TikTok. Зразумець яго адразу і ўвесь …
Кожны месяц 22 тоны кававага зерня выязджаюць з Гродна, каб патрапіць на запраўкі па ўсёй…