Людзі і справы

«Карані»: Наталля Дораш — пра натхненне з мінулага, беларускія хаткі і містычную сувязь з дзедам-фатографам

Фотапраект «Карані» можна ўбачыць з 7 верасня ў Гродне ў зале па адрасе Кірава, 3. Тут Наталля Дораш прадставіла гледачам больш за 70 сваіх здымкаў. Гэтыя сюжэты яна збірала апошнія 10 гадоў у паездках па Гродзенскай вобласці: фатаграфавала «беларускія хаткі» і іх гаспадароў ва ўсе перыяды года. Чым натхняюць фатаграфку менавіта невялікія домікі і чаму цыкл фота прысвечаны гродзенскаму лекару Канстанціну Бялецкаму, яна распавяла Hrodna.life.

«Я толькі галінка на радавым дрэве…»

Наталля Дораш, фатаграфка, аўтарка фотапраекта «Карані»

«Я нічога не ведаю пра сваіх далёкіх продкаў, ніколі не бачыла сваіх дзядоў з боку бацькі і маці, якія сышлі з жыцця да майго з’яўлення на свет. Не ведаю, кім былі іх дзяды і прадзеды… я толькі галінка на радавым дрэве, карані якога схаваныя пад глыбокім пластом часу», — кажа Наталля Дораш пра ўласнае усведамленне сувязі пакаленняў.

З вышыні сваёй «галінкі» радавога дрэва яна распавядае пра «карані». Пра родны дом — праз мноства выяваў «хатак». Пра сямейныя сувязі - праз захапленне фатаграфіяй, якое прыйшло да яе ў спадчыну ад дзеда, урача і фатографа.

«Я нарадзілася і вырасла ў гродзенскім доме свайго дзеда, Канстанціна Бялецкага. Мяне атачалі яго рэчы. Сярод іх была вялікая карціна месяцовага вясковага вечара з хаткай ля невялікай рачулкі. Гэтую карціну дзед купіў для свайго будучага доктарскага кабінета, атрымаўшы пад’ёмныя грошы пасля заканчэння ваенна-медыцынскай акадэміі ў Санкт-Пецярбургу. Напісаў карціну малавядомы мастак Павел Брулаў - у ніжнім правым куце карціны ён паставіў свой аўтограф. Магчыма, ён сваяк Карла Брулава. Але не ў гэтым рэч».

«Гэтае палатно суправаджае мяне ўсё маё жыццё, я глядзела на яго з дзіцячых гадоў. Вясковы восеньскі пейзаж з поўняй, што ўзыходзіць, ніколі не надакучваў, — распавяла Наталля. — Менавіта гэты пейзаж надаў мне любоў да беларускай хаткі і відаў роднай прыроды. Я сама, адчуваючы духоўную містычную сувязь з маім дзедам, фатаграфую беларускія хаткі і сельскія пейзажы, якія так падабаліся яму».

Называў сябе беларусам

«Карціну, як сямейную рэліквію, збераглі ў час нямецкай акупацыі і ў пасляваенныя гады безграшоўя, калі была спакуса яе прадаць», — кажа Наталля. Але даражэй, лічыць яна, перадаць памяць наступным пакаленням, новым «галінкам» сямейнага дрэва.

Дзед Наталлі Дораш, Кастусь Бялецкі, з жонкай і дачкой. Фота з сямейнага архіву

«У нас захаваліся яго [дзеда, Канстанціна Бялецкага] пісьмовы стол, за якім я рабіла ўрокі і малявала, і невялікая срэбная шкляначка для алоўкаў з гравіроўкай аўтографаў яго калег. Што азначае на гэтай шкляначцы дата „12-VIII-1912“, я ніколі не даведаюся», — распавядае пра рэчы Наталля. А вось альбомы з фотаздымкамі, зробленымі дзедавым «грувасткім фатаграфічным апаратам», цікавілі яе з дзяцінства.

«Была б машына часу»

«Яшчэ ў дзіцячыя гады на гарышчы старога дзедава дома мы з братам знайшлі скрынку са шклянымі пласцінамі. На святло праглядаліся нейкія светлыя, як прывіды, постаці людзей у ваеннай форме. Мы бяздумна тапталі тады гэтыя «шкельцы» — яны храбусцелі пад нагамі і ператвараліся ў дробныя аскепкі. Гэта быў дзедаў архіў негатываў з фронту Першай сусветнай вайны.

Часам мрою, што калі б на машыне часу я трапіла ў Гродна ў 20-я гады мінулага стагоддзя, я б сустрэлася з дзедам Канстанцінам і папрасіла б у яго прабачэння за незахаваны фотаархіў. Папрасіла б закапаць яго ў пэўным месцы саду, каб адкапаць скарб, калі стану дарослай. Надрукавала б здымкі з гэтых негатываў і паказала б іх маім сучаснікам. Потым расказала бы дзеду пра яго ўнукаў і праўнукаў, парадавала б яго расповедам пра сваё захапленне фатаграфіяй, якая мне перадалася ад яго ў спадчыну…"

Выстава прысвечана дзеду

Машыны часу ў Наталлі Дораш няма. Ёсць толькі ўдзячнасць да продкаў, успаміны і фотаапарат, які дапамагае захаваць памяць пра карані - уласных продках і нашу агульную гісторыю. Таму і праект «Карані» фатаграфка прысвячае дзеду. У 20-я гады мінулага стагоддзя Канстанцін Бялецкі быў старшынёй беларускага таварыства «Наша хатка». Ён публічна прызнаваўся, што не ведае беларускай мовы, і на сходах гэтага таварыства прасіў дазволу гаварыць па-руску. Але калі Гродна ўвайшло ў склад Польшчы, то папрасіў запісаць у пашпарце, што ён беларус.

«Ад маёй галінкі на радавым дрэве з’явіліся таксама галінкі - мае дзеці, мае ўнукі, потым яны з’явяцца і ў іх. Трэба заўсёды памятаць, што ўвесь чалавечы род сілкуецца жыццёвай энергіяй ад каранёў сямейнага дрэва. Так ужо ўладкавана богам, — кажа Наталля Дораш. — Мая фотавыстава прысвечана дзеду Канстанціну. Мы ніколі не зможам існаваць без каранёў свайго роду, як не можа шчасна расці без кораня ніводнае жывое дрэва».

Чытайце таксама:

Падзяліцца

Апошнія запісы

Тры Белавежскія пушчы. Як агароджы на мяжы змяняюць лес і жывёльны свет у Беларусі, Польшчы і паміж платамі

Белавежская пушча сёння раздзеленая не на дзве, а насамрэч на тры часткі: беларускую, польскую і…

31 сакавіка 2025

«Трэнд — мацоўня, здароўе». Задалі адны і тыя ж пытанні металістам з Беларусі і Польшчы

Ужо некалькі дзесяцігоддзяў метал-музыка аб'ядноўвае людзей не толькі адных музычных прыхільнасцяў, але і падобнага светапогляду.…

26 сакавіка 2025

У гродзенскім ГЦ развяліся прусакі. Куды звяртацца, калі заўважылі насякомых у кафэ ці ў сябе дома

У ГЗК Triniti гродзенцы заўважылі прусака — насякомае бегала па канапе ў зоне фуд-корту. Hrodna.life…

26 сакавіка 2025

«Магчыма, будзе і новы матэрыял». Вакаліст гурта Ulis Слава Корань расказаў, як эміграцыя не дае яму пісаць

Беларускі гурт Ulis праіснаваў больш за 20 гадоў. Яго спадчына жыве - музыканты робяць каверы,…

20 сакавіка 2025

«Мама выпісвала фальшывыя дакументы і дапамагала трапіць у Польшчу». Рэпатрыянтка — пра дзяцінства ў Гродне і эміграцыю ў 1946-м

Крысціна Мішчук (Пянткоўская) нарадзілася ў 1933 годзе ў Гродне ў сям'і мясцовай інтэлігенцыі. Каталічка. Тата…

18 сакавіка 2025

«Мая зямля — што хачу, тое і раблю». З’ездзілі ў польскую вёску ля мяжы з Беларуссю, куды стараста запрашае жыць усіх ахвотных

У 500 метрах ад плота, узведзенага на польскім баку мяжы з Беларуссю, стаіць вёска Азяраны…

17 сакавіка 2025