Гарадзенец Аляксандр Журо мае вышэйшую архітэктарскую адукацыю, але жыццё прысвяціў музыцы. Яго пасіяй стаў архаічны інструмент — дуда. Граннем на ёй музыка пацешыў аматараў аўтэнтычнага гучання, сабраных 15 кастрычніка ў краме «Лёля». Hrodna.life паразмаўляў з Аляксандрам пра дуду і дударства ў Беларусі.
Многія асацыююць Беларусь і музыку хутчэй праз цымбалы ці скрыпку. Калі кажуць аб гэтым інструменце, я ўяўляю больш Шатландыю ці балканскія краіны. Як так сталася, што дуду ў Беларусі забылі?
На тэрыторыі Беларусі ўжыванне дуды зафіксавана на поўначы — пераважна на Віцебшчыне. Гродзеншчына ў ХІХ ст. была намнога больш мадэрнізаваная, і такія архаізмы, якім лічылася і дуда для нашага рэгіёна, этнографы ўжо не зафіксавалі.
Наогул мяжа XIX-XX ст. зрабіла рэвалюцыю ва ўсіх праявах традыцыйнай культуры: старажытныя ўбранні саступалі больш папулярнай і «багатай» вопратцы, якую прадстаўляла прамысловасць, адыходзілі нейкія прылады працы.
Тое ж здарылася і з музычнымі інструментамі - жалейка і дуда саступілі месца скрыпкам і гармоніцы. Прагрэс не стаяў у музыцы — майстэрства і ў народзе станавілася больш складаным, шырокім у дыяпазонах. Дуда не магла задавольваць узрастаючыя меламанскія патрэбы.
Этнографы сто гадоў таму назіралі заняпад дударста — інструмент меў выключна абрадавыя функцыі. А ў сярэдзіне ХХ ст. адыйшлі апошнія аўтэнтычныя дудары ў Беларусі, ды і гралі яны толькі ў сваёй маладосці - фактычна, дуду перасталі ўжываць недзе перад апошняй вайной. Зараз рэканструктары аднаўляюць гучанне аўтэнтычнай літоўска-беларускай дуды.
Дзе навучыцца гранню на дудзе?
Ніякая музычная навучальная ўстанова ў Гродне не дае такой адукацыі. Толькі ва ўласна музыкаў, якія самыя практыкуюць дуду.
[irp posts="396″ name="Практычнасць і эстэтычнасць. У Гродне адкрылася новая этнакрама «Лёля""]
Як і дзе прыдбаць дуду ў Беларусі?
Арганізаванай вытворчасці гэтага інструмента ў Беларусі няма, але можна замовіць у адмысловых майстроў - у Мінску пераважна. Сам люблю больш граць на дудзе, але пры патрэбе і я магу змайстраваць. Вось інструмент, на якім сёння граў - зрабіў уласнымі рукамі.
Колькі будзе каштаваць інструмент?
Думаю, каля 500 долараў. Дарэчы, многія ўдасканальваюць рознымі прыбабахамі - разьбой, бронзавымі ўпрыгожаннямі і г. д. Я ж раблю стаўку на давядзенне будучага інструмента да максімальна лепшага гучання, больш прыдатнага функыянальнага карыстання.
Ці можна зарабіць на такой традыцыйнай і архаічнай музыцы з дудой?
Хутчэй, у вялікіх гарадах: Мінску, Маскве, Піцеры — там, дзе больш цаніцеляў аўтэнтычнай дуды. І тое, гэта часцей у пары з іншым дударом — музыка атрымліваецца больш багатай у гучанні і разнастайнай.
Больш-менш нармальна атрымліваецца падзарабіць на вяселлях. Але часцей хоць нейкія грошы можна падзбіраць граючы на фестывалях ды проста як вулічны музыка.
