Горад

«У 1941-м тут кашмар што было». Адкуль узяліся парэшткі салдат на будпляцоўцы Triniti?

Гродзенскія эксперты папярэдне высветлілі ўзрост парэшткаў салдат, якія былі знойдзеныя 11 лютага на будпляцоўцы гандлёва-забаўляльнага комплексу Triniti. Спецыялісты сцвярджаюць, што парэшткам больш за 50 гадоў і, хутчэй за ўсё, гэта загінулыя чырвонаармейцы, якія ўдзельнічалі ў жорсткіх баях у 1941 годзе.

Hrodna.life даведаўся, як на тэрыторыі сучаснага мікрараёна Вішнявец з’явіліся парэшткі салдат.

Вядома, што разам з парэшткамі былі выяўленыя розныя рэчы часоў Другой сусветнай вайны: каскі, кацялкі, патроны, фрагменты ствалоў, працівагаз. Вядома, што ў зямлі на будпляцоўцы яшчэ застаюцца парэшкі салдат і розныя рэчы. На месцы знаходак з 14 лютага будзе працаваць пошукавы атрад.

Адкуль узяліся парэшткі?

Гісторык Дзмітрый Люцiк добра ведае раён Вiшняўца, бо займаўся яго гісторыяй. На яго думку, з вялікай верагоднасцю на будпляцоўцы знайшлі парэшткі салдат 85-й стралковай дывізіі, якія загінулі там у 1941 годзе.

«Частка дывізіі на 22 чэрвеня 1941 года дыслакавалася ў раёне вёсак Солы і Гнойнiца (cучасны Вішнявец), якія раней знаходзіліся непадалёк ад Гродна. У першы дзень вайны дывізія практычна ў баях не ўдзельнічала. Пасля, па загадзе, часткамі адступіла на некалькі дзясяткаў кіламетраў. У раёне вёскі Свіслач дывізія ўжо трымала абарону, а пасля ім прыйшоў загад вяртацца і штурмаваць Гродна.

Салдаты пад абстрэлам вярталіся ў горад, мелі жудасныя страты. Падышлі яны да Гродна 25 чэрвеня, якраз з боку Гнойнiцы, і біліся за форт, а вечарам адступалі. Па ўспамінах ветэранаў, у тых баях загінула каля 1500 салдат, практычна цэлы полк".

Знак у памяць аб 85-й стралковай дывізіі, якая ў чэрвені 1941 года ў раёне вёсак Солы і Гнойнiца ішла пад абстрэлам штурмаваць Гродна
Дзмітрый адзначае, што гэта не першыя знаходкі парэштак салдат у раёне Вiшняўца. На думку гісторыка, у мікрараёне яшчэ шмат усяго можна знайсці, бо ён практычна стаіць на парэштках.

«Са сваімі вучнямі я рабіў спіс загінуўшых гэтай дывізіі і шукаў іх па базе дадзеных, успамінах і розных крыніцах. Удалося знайсці каля 600 чалавек з 8000 тысяч. Большасць салдат папросту знікла без вестак. А салдаты былі прызваныя ў дывізію з розных месцаў СССР, яна камплектавалася ў Чалябінску».

Месца пазначанае крыжам. Тут загінулі салдаты 85-й стралковай дывізіі
Абарончыя валы і акопы

Вясковыя хадзілі закапваць салдат

У кіламетры ад будучага гандлёвага комплексу знаходзіцца вуліца Солы. Гэта былая вёска, дзе яшчэ жывуць відавочцы страшных падзей 1941 года. Марыя Баляславаўна нарадзілася ў 1936 годзе і памятае, як пачыналася вайна.

«Я ўсё жыццё пражыла ў Солах і вельмі добра памятаю баі 1941 года, якія праходзілі на тэрыторыі нашай вёскі і Гнойнiцы, дзе зараз стаіць мікрараён Вішнявец. У нас тут пахавана шмат салдат, апошніх трох выкапалі два гады таму. Прыязджаў спецыяльны атрад.

Яшчэ да пачатку вайны ў 1941 годзе вакол нашай вёскі было некалькі савецкіх вайсковых частак. Салдаты жылі ў палатках. Мы з братам хадзілі глядзець гэтыя часткі, а заходзіць вяскоўцам туды было забаронена. Мама нам казала, што стаялі там два палкі: адны сувязісты, а іншыя кавалерысты. Калі пачалася вайна, немцы гэтыя часткi пачалi бамбiць».

Марыя Баляславаўна нарадзілася ў вёсцы Солы ў 1936 годзе.
Былая вёска Солы, зараз вулiца Солы

Пенсіянерка распавядае, што вясковыя людзі з пачаткам вайны не ведалі куды ўцякаць, бо вакол ішлі сур’ёзныя баі.

«Перастрэлка была страшная. Памятаю, савецкія салдаты ўцякалі ў адной бялізне. Але праз некалькі дзён яны вярнуліся і зноў пачаліся баі. Тут у 1941-м кашмар што было. Там дзе бальніца, ведаю дакладна, што пахавана больш за 20 салдат. Нашы вясковыя хадзілі іх хаваць. Усюды былі забiтыя і каля нашага дома мама закапвала.

Пасля вайны ў нас тут усё ў акопах было — адны траншэі. Нават i зараз можна гэта ўбачыць. Яшчэ тады па кустах зброя валялася і дзеці пакутавалі ад гэтага. Некаторыя падарваліся. Вішнявец увесь пабудаваны на костках. Мая знаёмая неяк прыходзіла і казала, што яе дачка дрэнна спіць у адным доме, які там стаіць. Ёй пастаянна кашмары сняцца».

Памятныя месцы і вуліца Стралковая

Пра подзвіг 85-й стралковай дывізіі, якая абаранялася ў першыя дні вайны, а пасля мужна ішла штурмаваць Гродна, сёння мала хто ведае. Мікрараён Вішнявец пабудаваны непасрэдна на месцах пахаванняў воінаў дывізіі, якая ў 1941 годзе перастала існаваць. Адзінае, што сёння нагадвае аб загінуўшых савецкіх салдатах, гэта некалькі памятных месцаў і вуліца Стралковая, названая ў гонар вайскоўцаў 85-й дывізіі.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024