Разам з МТС інтэрнэт-часопіс CityDog.by робіць рубрыку «Натхняльнікі» аб актыўных беларусах «залатога веку». На гэты раз з гераіняй з Гродна — 72-гадовай Зінаідай Лойка пагаварылі аб спартыўным арыентаванні, перамогах, траўмах і жыцця на дзве краіны.
Нягледзячы на тое, што Зінаіда на пенсіі, кожны яе дзень распісаны па гадзінах — жанчына наведвае курсы ва «Універсітэце залатога веку». Таму на сустрэчу з ёй давялося літаральна прабівацца — некалькі вольных гадзін знайшліся толькі ў панядзелак.
У гэтым будынку знаходзіцца «Універсітэт залатога веку».
Дамовіліся на 14:00 — вырашылі паразмаўляць у кафэ, якое бліжэй за ўсё да «Універсітэту». А перад гэтым яна паспела схадзіць на заняткі па польскай мове і на гімнастыку Хаду.
— У аўторак я сама вяду групу па лячэбнай фізкультуры пры захворваннях пазваночніка, затым іду на турнір па гульні «Што? Дзе? Калі? «, а вечарам — вывучаць псіхалогію. У сераду ў мяне зноў польская мова і занятак у тэатральнай групе, па чацвяргах — італьянская. Пятніца — наогул загружаны дзень: арт-тэрапія, фэн-шуй і жывапіс.
«Мама, не тупі!» Чаму не трэба баяцца пенсіі, пакуль ёсць Універсітэт Залатога Веку
Выхадныя таксама занятыя: я займаюся спартовым арыентаваннем (від спорту, у якім удзельнікі пры дапамозе спартыўнай карты і компаса павінны прайсці невядомую ім трасу праз кантрольныя пункты, размешчаныя на мясцовасці. — Рэд.) — гэта маё галоўнае захапленне з 27 гадоў.
Пра траўмы, перамогі і італьянскую мову: «Усе рэкорды трэба ставіць у маладосці»
Зінаіда кажа, што вакол спорту яе жыццё круціцца і цяпер — напрыклад, менавіта праз спорт яна стала вывучаць італьянскі мову. У Італіі праходзілі спаборніцтвы па арыентаванні, падчас якіх удалося павандраваць па краіне. Жанчыне настолькі спадабалася там, што «душа папрасіла» і мову вывучыць.
— У Сестрыеры, дзе ў свой час праходзілі спаборніцтвы па гарналыжным спорце падчас Зімовых Алімпійскіх гульняў у Турыне, у нас была база. Там жа праходзілі і самі спаборніцтвы. Але італьянскую, як і польскую, я пачала вучыць толькі ў гэтым годзе — да гэтага заўсёды размаўляла па-ангельску.
А пазнаёмілася са спартовым арыентаваннем Зінаіда пасля заканчэння медыцынскага інстытута ва Уладзівастоку — па спецыяльнасці яна спартыўны лекар. Кажа, па размеркаванні трапіла ў спартыўна-фізкультурны дыспансер — там у якасці лекара суправаджала ўдзельнікаў спаборніцтваў па арыентаванні.
— Мне самой стала цікава, чым яны там займаюцца. І неяк раз, калі ўжо ўсе ўдзельнікі разбегліся, я падышла да трэнера і спытала, як і што трэба рабіць. Ён тады ўзяў мапу, компас і патлумачыў, у чым сутнасць гэтага спорту. Ну, і паступова я пачала ўцягвацца.
У Гродне стартавалі свае «Еўрапейскія гульні»: у нядзелю перакрыюць цэнтр горада
За два гады стала кандыдатам у майстры, і так гэты спорт са мной і застаўся. Тут няма абмежаванняў ва ўзросце, самае галоўнае — магчымасць паглядзець свет, пазнаёміцца з рознымі людзьмі.
— Адразу ўзнікае пытанне: вы столькі гадоў у гэтым спорце — напэўна былі нейкія траўмы?
— Усе віды спорту так ці інакш траўманебяспечныя — і спартовае арыентаванне не выключэнне. Былі нават выпадкі са смяротным вынікам: чалавек упаў на зрэзаную ёлку. Ды і недзе спатыкнуцца таксама заўсёды ёсць верагоднасць — лес спецыяльна для спаборніцтваў не расчышчаюць.
У мяне таксама здараліся траўмы: бегла дыстанцыю ў Смаленску, пракалола нагу галінкай — прыйшлося зашываць. А ў Піцеры нага патрапіла паміж двух купін — падчас падзення парвала звязкі ў коленным суглобе. Пасля гэтага паўтара года я прахадзіла ў гіпсе. Але ўспрымаю гэта як натуральнае падзея — бегаючы ў лесе, ты не можаш не параніцца.
— А як увогуле праходзяць спаборніцтвы па спартыўным арыентаванні? Фармуюцца ці ёсць нейкія групы?
— Не, гэта, скажам так, тваё асабістае спаборніцтва, а не каманднае. Але ў той жа час ты з’яўляешся прадстаўніком сваёй краіны — я заўсёды выступаю за Беларусь. З беларусаў я не адна — на змаганні ж ездзяць людзі з 35 гадоў. Адзінае, магчыма, людзей майго ўзросту з нашай краіны больш і не ўдзельнічае.
Наогул чэмпіянаты свету па спартовым арыентаванні праходзяць кожны год у розных краінах. Атрымліваецца, з аднаго боку, я еду туды як удзельніца, а з другога — у нас застаецца шмат часу для таго, каб паспець паглядзець краіну. Агулам я прыняла ўдзел у 13 такіх буйных спаборніцтвах: з іх два — гэта Сусветныя ветэранскія гульні ў Італіі і Новай Зеландыі.
У гэтым годзе, напрыклад, чэмпіянат прайшоў у Латвіі, у наступным едзем у Славакію, а ў 2021-м — у Японію. Доўжацца такія падарожжа заўсёды па-рознаму. У Італіі, напрыклад, мы былі даволі доўга: самі гульні доўжыліся адзін тыдзень плюс дзён 10 — проста падарожжа.
«Гэта мае ўзнагароды: выбірала самыя прыгожыя. Усе іх я атрымлівала ў розны час, на розных спаборніцтвах, у розных гарадах «.
— А выйгравалі ў іх?
— Вы што, не, вядома, — гэта ўжо занадта. Але я заўсёды паказваю стабільны вынік — а надрывацца і скакаць вышэй сваёй галавы не бачу сэнсу: я хачу атрымліваць задавальненне ад таго, што раблю.
Усе рэкорды трэба ставіць у маладосці - але я ж пачала займацца толькі ў 27 гадоў, у мяне ўжо было дзіця. Таму арыентаванне стала проста захапленнем. Затое ў мясцовых спаборніцтвах у Гродне я займала і займаю і першыя месцы, і другія.
— Ці не было адчування, што сям’я вас абмяжоўвае ў вашым захапленні?
— Не, неяк заўсёды атрымлівалася сумяшчаць усё. Нават сваю старэйшую ўнучку прывяла ў арыентаванне — яна кандыдат у майстры спорту.
А цяпер у мяне з іх боку толькі падтрымка. Мне здаецца, дзеці ганарацца мной, што я не сяджу на лавачцы ля пад’езда са спіцамі, а вяду больш актыўнае жыццё.
— А як ставіцца муж да такой вашай гіперактыўнасці жыцця?
— Мой першы муж, на жаль, памёр. Зараз я знаходжуся ў грамадзянскім шлюбе — і мой цяперашні муж таксама арыенціроўшчык: мы з ім пазнаёміліся ў Маскве, калі я там хадзіла на трэніроўкі. Мы з ім усюды ездзім разам — на спаборніцтвы, на чэмпіянаты.
Пра жыццё на дзве краіны і вучобу ва «Універсітэце»: «Дапамагла дзецям вырасціць ўнукаў - а далей сказала: „Да пабачэння, хлопцы“»
Зрэшты, амаль усё жыццё Зінаіды праходзіць у раз’ездах: яе бацька быў вайскоўцам, таму сям'і прыходзілася часта змяняць не толькі гарады, але і краіны. Нарадзілася жанчына на Камчатцы, а ў першы клас пайшла ўжо ў Барысаве. Потым быў пераезд ва Уладзівасток, дзе прайшла «самае квітнеючае жыццё» Зінаіды.
— Так атрымалася, што мой першы муж таксама вайсковец — ён з Мастоў. І, калі скончылася яго служба, ён пераехаў у Гродна. А разам з ім і я таксама — гэта быў 1996 год. Пайшла шукаць працу, а мне сказалі, што патрэбныя толькі дворнікі.
Вядома, я моцна расчаравалася. Але выхад знайшоўся: на той момант толькі-толькі сталі дазваляць лекарам прыватную практыку — я сабрала ўсе свае дакументы і паехала ў Міністэрства аховы здароўя. Міністр адзначыў, што ў мяне добрая адукацыя, і дазволіў выдачу ліцэнзіі. Так у мяне пачаў працаваць свой кабінет: я займалася іголкатэрапіяй, масажам.
— Але вы, здаецца, і цяпер нават выкладаеце ў «Універсітэце» свае асноўныя напрамкі?
— Так, у пазамінулым годзе я чытала курс масажу, а ў мінулым пачала весці групу па ЛФК — ахвотных было шмат.
«Я ніколі ў жыцці не малявала і ня трымала аловак у руках — заўсёды зайздросціла людзям, якія могуць нешта адлюстраваць. І першы год вучобы ва „Універсітэце“ я нават не пайшла на жывапіс, але пазней усё ж такі адважылася. На гэтай карціне — мой сабака Жужа. Праўда, у жыцці ён чорнага колеру, але быў год Рыжага Сабакі, я яе намалявала рудога — каб яму больш шчасця было».
У мяне ў душы першапачаткова было такое жаданне — падзяліцца з людзьмі тым, што я ведаю. Тым больш я спецыялізуюцца на захворваннях пазваночніка, таму калі я ведаю, як каму-то дапамагчы, то чаму б не зрабіць гэта? Плюс гэта дае мне зніжку на курсы, якія я наведваю.
Па словах Зінаіды, яе медыцынскі кабінет прапрацаваў нядоўга: прыйшлося пераехаць на 10 гадоў у Маскву. Там вучылася і працавала яе старэйшая дачка, ўнучку таксама было вырашана аддаць у мясцовую школу — Зінаіда дапамагала ў выхаванні.
— Але праз 10 гадоў, калі дзеці і ўнукі сталі больш самастойнымі, я ўсё роўна вярнулася ў Гродна — тут мне ўсё-ткі камфортней, адчуваю сябе ў гэтым горадзе лепш, плюс я магла прысвяціць жыццё сабе па поўнай праграме. Масква ўсё ж такі складаны горад ва ўсіх жыццёвых аспектах. А тут мне камфортна — ніхто нікуды не спяшаецца, людзі вельмі добразычлівыя, ўтульна, чыста.
— Атрымліваецца, вы жывяце на два гарады, дзеці і ўнукі вас то бачаць, то не. І вас, і іх задавальняе такое становішча?
— Абсалютна нармальна — ніякіх праблем няма. У мяне там цікавае жыццё, а сюды вяртаешся — яшчэ цікавей. Пры гэтым калі ў Маскве я ўсё ж такі больш спортам займаюся, то тут, у Гродне, гэта жыццё пазнання.
З заняткамі ў «Універсітэце» у мяне таксама ўсё наладжана: у той момант, калі я еду ў Маскву, пачынаюцца вакацыі - у 10-х чыслах траўня мы адзначаем выпускны. І зноў курсы стартуюць як раз тады, калі я вяртаюся ў Гродна, — дзесьці ў кастрычніку. Так што ў гэтым плане наогул ніякіх праблем няма.
— А ці не складана сумяшчаць выхаванне ўнукаў, дапамогу дзецям і сваё спартыўнае жыццё?
— Быт ў іх ужо наладжаны, а ўнукі ўсе пры справе — яны таксама займаюцца спортам. Так што сядзець з імі кругласутачна мне не прыходзіцца.
Я толькі дапамагла дзецям іх вырасціць — а далей сказала: «Да пабачэння, хлопцы». Цяпер у мяне адчуванне поўнай свабоды: можна цалкам прысвяціць час сабе.
— З боку дзяцей не было незадаволенасці, што вы з’ехалі? Можа, ім бы хацелася, каб вы былі бліжэй да іх?
— Ім, можа быць, і хацелася б (смяецца). Гэта ж зручна, калі мама побач і ў выпадку чаго заўсёды можа прыехаць. Але я вельмі шмат ім дапамагала ў выхаванні дзяцей, а яны мяне разумеюць — асаблівых прэтэнзій з гэтай нагоды не прад’яўляюць.
«Спартыўнае арыентаванне асабліва важна для людзей, якія выйшлі на пенсію»
— Зараз курсы і спартовае арыентаванне займаюць амаль усе ваш час, вы не сядзіце на месцы. Мне здаецца, многія беларусы, выходзячы на пенсію, наадварот, апускаюцца ў сям’ю, у побыт, у свае болькі …
— Думаю, гэта адбываецца праз тое, што яны проста не ведаюць, што можна па-іншаму, — мала пра гэта гаворыцца. Я ж і сама чыста выпадкова даведалася, што існуе такі «Універсітэт».
Мне здаецца, калі б было больш інфармацыі - людзі б з задавальненнем ішлі вучыцца. Я сама па магчымасці распавядаю сваім знаёмым пра такія магчымасці.
— А што наконт спорту? Вы сказалі, што спартыўнае арыентаванне не мае ўзроставых абмежаванняў. Напрыклад, чалавек толькі-толькі выйшаў на пенсію, не ведае, чым сябе заняць, — вось ён можа пайсці ў гэты спорт?
— Гэта выдатны варыянт — ён атрымае ў гэтым спорце ўсё, што неабходна: рух, свежае паветра, эмоцыі, зносіны з людзьмі, адрэналін. Плюс ты самасцвярджацца: бярэш удзел у чэмпіянаце свету, дзе мноства людзей, а калі займаеш прыстойнае месца — пачынаеш сябе паважаць. Тым больш калі пачынаць у лесе будзе трохі страшна, то можна стартаваць з горада.
Трэба сказаць, гэта вельмі інтэлектуальны від спорту: каб прайсці дыстанцыю, трэба здзейсніць адначасова шмат дзеянняў - чытаць карту, у думках складаць план, як будзеш бегчы, у выпадку чаго імгненна прымаць рашэнні. І гэта, дарэчы, добра падыходзіць у якасці прафілактыкі дэменцыі - асабліва гэта важна для людзей, якія выйшлі на пенсію.
У кожным горадзе ёсць федэрацыі спартыўнага арыентавання — вось туды можна прыйсці і запісацца.
— Каму падыдзе спартыўнае арыентаванне?
— Падыдзе ўсім — галоўнае, каб па здароўі усё было добра. Напрыклад, захворванні сэрца, моцны варыкоз могуць стаць супрацьпаказаннямі да заняткаў гэтым відам спорту.
Але на нашы спаборніцтвы прыязджаюць людзі ад 35 да 94 гадоў - ўдумайцеся ў гэтыя лічбы. Гэта значыць, там ужо цалкам здаровых людзей амаль няма, таму хранічныя захворвання не перашкода.
