«У дзяцінстве бацька быў супраць, але я трымаў», — кажа Аляксандр Насок, уладальнік адной з самых вялікіх калекцый галубоў у Гродне. Усяго каля сотні птушак і каля 10 відаў. Птушак ён стаў разводзіць яшчэ ў 10 гадоў і займаецца хобі ўжо паўстагоддзя.
Для птушак яшчэ ў савецкія гады Аляксандр пабудаваў прасторную галубятню на тэрыторыі свайго прыватнага дома. На птушках мужчына даўно не зарабляе. Кажа, прайшлі тыя часы. Зараз ён разводзіць галубоў для душы.
«Мне ўжо цяжка ўявіць жыццё без птушак, — распавядае гродзенец. — Яшчэ ў савецкія гады ледзь не ў кожным двары горада былі хлапчукі, якія трымалі галубоў. Я пачаў займацца птушкамі, калі мне было ўсяго 10 гадоў. Хобі перадалося ад брата і дзядзькі, ды і сябры многія трымалі галубоў.
Уявіце, тады ў 1970-я гады птушкі былі ў шмат каго з гродзенцаў, толькі на маёй вуліцы праз кожны дом у пацаноў былі галубы. Тады трымаць птушак было модна. Я не думаў, як пайсці паплаваць на Нёман, галоўнае было даглядаць птушак. Бацька быў супраць такога хобі, таму па дзяцінстве даводзілася складаней, часам хаваў галубоў.
Прайшло ўжо 50 гадоў, а я дагэтуль трымаю птушак. У маладосці вельмі любіў глядзець, як галубы лятаюць над маім домам, а сёння проста атрымліваю задавальненне ад таго, што яны ў мяне ёсць".
На пятлю адлоўлівалі дзікіх
Аляксандр распавядае, што ў Гродне сёння некалькі дзясяткаў галубятнікаў. У яго — адна з самых вялікіх калекцый. Усе галубятнікі горада адзін аднаго ведаюць.
«Гэта толькі ў апошнія гады я назбіраў каля 100 птушак. У Гродне ёсць яшчэ некалькі галубятнікаў з такой колькасцю. Але раней так шмат ніхто не трымаў, у сярэднім па 20−30 птушак. Амаль ва ўсіх маладых галубятнікаў калекцыя пачыналася са звычайных галубоў. Дзе-небудзь на вуліцы на пятлю адлоўлівалі дзікіх. Спачатку прыкормліваць батонам, а потым за нагу і ён ужо твой. Людзі лаяліся, калі бачылі такую карціну. Але так пачыналіся калекцыі ў савецкіх хлапчукоў. Калі ўжо маеш некалькі дзясяткаў сваіх птушак,
тады да тваіх могуць падцягвацца і чужыя. Проста залятаюць у галубятню. А сваіх птушак галубятнікі ведаюць, так што чужынцы заўсёды прыкметныя».
Прыляталі дадому нават з Мінска
За савецкім часам у Гродна для абмену або продажу часта прывозілі галубоў з Украіны, Польшчы, Літвы і Расіі. Зараз прывезці птушку з-за мяжы амаль нерэальна, трэба рабіць прышчэпкі і афармляць шмат дакументаў.
«Раней у Гродне прыязджала шмат замежнікаў. На нашых рынках мяняліся ці куплялі галубоў. Выбар быў вялікі. Былі ў мяне неяк паштовыя галубы. Нават з Мінска дамоў прыляталі, гэта самая вялікая адлегласць, якую пераадольвалі мае птушкі. Але каб яны так лёталі, трэба з імі займацца. Напрыклад, сёння галубы ляцяць 30 км, заўтра 50 км і г. д. Такія птушкі могуць праляцець да 1000 км. Пускаеш дасведчанага голуба — важака, а за ім ужо іншыя пруцца — трэніруюцца. Такія птушкі вельмі дарагія. Раней па маладосці спаборніцтвы ладзілі, чый голуб хутчэй даляціць. У пэўным раёне горада выпускалі птушку, а іншыя хлопцы чакалі на фінішы».
Падабаюцца «чырвоныя»
Корміць Аляксандр сваіх галубоў раз у дзень. Птушкі ядуць збожжа, цёртую моркву і іншую зеляніну, любяць салаты з гародніны. Кожны дзень мужчына выпускае сваіх птушак на вуліцу. Вялікая рэдкасць калі хтосьці не вяртаецца ў той жа дзень.
«Наогул галубы часта хварэюць, даводзіцца вітаміны ім купляць і розныя лекі. Без гэтага нікуды. Галубы ў сярэднім жывуць па 15 гадоў. Ёсць у мяне адзін дзядок, яму ўжо больш за дзесяць.
Кожны дзень птушак сваіх я адпускаю, а яны потым вяртаюцца ў галубятню. Бываюць, вядома, моманты, што стамляюцца і не могуць даляцець. Тады дзесьці пераначуюць у іншым раёне горада, а на раніцу ўжо вяртаюцца дадому. Раней бывала, што ўладальнікі птушак хадзілі па чужых галубятніках і шукалі сваіх. Усе, хто займаецца галубамі, ведае сваіх птушак, у іх нават ёсць любімчыкі. Мне, напрыклад, падабаюцца «чырвоныя» — вельмі сімпатычныя галубы. «Пермскія» галубы прыгожыя з незвычайнай чорнай шыйкай. Для звычайнага чалавека і белыя галубы ўсе як адзін. А калі галубятнік убачыць, то знойдзе адрозненне".
Галубы — адданыя птушкі
Аляксандр распавядае, што моладзь сёння ўжо не цікавяцца галубамі, як гэта было 40−50 гадоў таму.
«Адзін час я нават вучняў браў, камусьці нават даваў галубоў для пачатку, але адзінкі застаюцца ў гэтай справе. Раней была цікавасць у заробку, а цяпер ужо галубоў ніхто не купляе. На святы людзі перасталі заказваць белых птушак. А раней запусціць галубоў на вяселле было вельмі папулярнай традыцыяй. Калі на Савецкай каля ЗАГСу маладыя адпускалі галубоў, то праз пяць хвілін яны ўжо былі ў мяне дома на Гогаля. Ляцяць прамым навядзеннем да гаспадара, гэта птушкі адданыя».
У Гродне галубятнікі сустракаюцца па выхадных на Скідзельскім рынку. Кожную апошнюю нядзелю месяца некаторыя едуць у Мінск на кірмаш галубятнікаў. Там уладальнікі мяняюцца птушкамі, прадаюць ці купляюць новых.
