У Гродне прыкметна вырасла папуляцыя чаек: птушкі актыўна засяляюць дахі шматпавярховак, абжываюць прамзоны і ўсё часцей з’яўляюцца ў дварах. Мясцовыя жыхары скардзяцца на такое суседства: у дварах брудна, па раніцах шумна. І пакуль улады і арнітолагі абмяркоўваюць, як гуманна вырашыць праблему, некаторыя гродзенцы пераходзяць да радыкальных дзеянняў — разбураюць гнёзда птушак. У апошні час зафіксаваныя як мінімум два такіх выпадкі.
Гняздуюцца на дахах, крычаць як людзі
Жыхары шматпавярховак дзеляцца, што чайкі сталі сапраўдным бедствам: шумяць з ранняга раніцы, гучна крычаць і перашкаджаюць спаць. У эфіры тэлеканала «Беларусь 4. Гродна» мясцовыя распавядаюць:
— Крычаць, як коткі, як людзі. Проста перашкаджаюць спаць. Ды і наогул не ведаю, што ад іх чакаць.
— Раніцай немагчыма. У мяне ў ваннай такі шум, што не заснуць.
— Раней такога не было. Гэта ўсё дзесьці гады два таму пачалося. Спачатку думала — хтосьці кліча на дапамогу, аказалася — птушкі.
Чайкі жывуць на дахах у розных раёнах горада: на БЛК, Дзевятоўцы, праспекце Касманаўтаў, вуліцах Белуша і Лідскай. Шмат птушак — на даху рынка «Карона» і на прадпрыемствах: «КБМ», «Хімвалакно», «Гродна Азот».
Радыкальныя меры: гараджане разбураюць гнёзды
Пакуль гарадскія ўлады шукаюць рашэнне, некаторыя гродзенцы дзейнічаюць самастойна і радыкальна: знішчаюць гнёзда птушак. Было зафіксавана два такія выпадкі. На вуліцы БЛК відавочцы паведамілі аб знішчэнні гнязда. Інспектары прыродааховы выявілі нумары аўтамабіля, на якім з’ехалі меркаваныя парушальнікі, і звярнуліся ў РАУС. Пацярпелых птушанят даставілі ў Гродзенскі заапарк. Адзін з іх застанецца там назаўсёды з-за траўмаў. На вуліцы Паповіча невядомыя скінулі з даху двух птушанят. Аднаго ўдалося выратаваць — у птушкі зламаныя лапкі, цяпер яна жыве ў свайго ратаўніка.
Абодва выпадкі знаходзяцца на кантролі ў прыродаахоўнай інспекцыі.
Закон на баку птушак
З 16 лютага па 14 жніўня ў Беларусі забаронена разбураць птушыныя гнёзды — гэта час актыўнага гнездавання. За парушэнне прадугледжаны штраф:
- да 30 базавых велічынь для фізічных асобаў
- да 500 базавых велічынь — для арганізацый
Парушальнікі таксама павінны пакрыць шкоду прыродзе.
Папуляцыя чаек расце ўжо 15 гадоў
У гарадской прасторы чайкі з’явіліся не ўчора. Яшчэ ў 2016 годзе выданне «Вечерний Гродно» пісала аб росце папуляцыі чаек і праблеме, якая намячаецца з гэтымі птушкамі. Тады, па ацэнцы арнітолагаў, у горадзе жыло каля тысячы асобін.
Птушкі прыляталі з Мінска і Міжземнамор'я, дзе яны адаптаваліся да жыцця побач з людзьмі яшчэ раней.
— Чайкі каланізуюць гарады, таму што лёгка адаптуюцца. Яны сілкуюцца адходамі, якія для гнездавання выбіраюць даху, дзе няма драпежнікаў, — тлумачыў тады арнітолаг Дзмітрый Вінчэўскі.
Згодна з ўлікам 2023 года, каля 75% вялікіх белагаловых чаек Беларусі гнездаваліся на дахах розных будынкаў у дзевяці гарадах і пасёлках. І толькі 25% займалі розныя прыродныя біятопы (тэрыторыі з аднатыпным асяроддзем і ўмовамі для жыцця пэўных відаў). У 2018−22 гадах у Гродне вялікія белагаловые чайкі налічвалі 101−300 пар на гнездаванні. Для параўнання, у Мінску папуляцыя складала 3−5 тыс. пар, у Віцебску — 1−3 тыс.
Улады шукаюць рашэнне, але пакуль безвынікова
Арнітолагі і гарадскія ўлады шукаюць шляхі вырашэння праблемы. Навукоўцы лічаць, што галоўная прычына росту папуляцыі — лішак смецця. Пакуль у горадзе не наладзяць раздзельны збор адходаў і скарачэнне харчовых рэшткаў, чайкі будуць сяліцца ў жылых кварталах. Сярод прапанаваных мер — ўстаноўка на дахах металічных шыпоў, гукавых адпужвальнікаў і спецыяльных пудзіл.
Аб праблеме ў мінулым годзе нават казаў мэр горада Андрэй Хмель у прамым эфіры.
— На сённяшні дзень эколагам дадзены даручэнні: вывучыць пытанне іх міграцыі, з’яўлення і зразумець, што рабіць далей. Пытанне няпростае, таму што ў рамках заканадаўства сёння ўзяць і ачысціць тэрыторыю ад чаек, у тым ліку і ад кладак яек, ад птушанят — праблемна, таму што пытанне выразна ўрэгулявана заканадаўствам. Разам з тым, нядаўна на вуліцы Церашковай гэтая праблема вырашалася. Сёння, каб хоць неяк выключыць з’яўленне новых лакацый рассялення чаек, мы разам з гарадскім ЖКГ спрабуем розныя метады тэхнічнага характару — адпужвацілі, напрыклад. Мы рэагуем і будзем працягваць, у рамках заканадаўства. Крыху цярпення, з часам гэтае пытанне будзе вырашана, — дадаў Андрэй Хмель.
