Новая заля, прысьвечаная габрэйскай тэматыцы, адкрылася ў Іўеўскім музэі нацыянальных культураў у канцы лістапада. Выстаўленыя экспанаты зь Іўя, пэўнымі артэфактамі падзяліліся менскія музэі. Пакой стварылі дзякуючы спонсарскай дапамозе Слонімскага мясакамбінату".

Як піша «Радыё С**бода», перад апошняй вайной у Іўі жылі больш за 3000 габрэяў (76% усяго насельніцтва). Амаль усе яны загінулі ад рук нацыстаў у іўеўскім гета. Паводле перапісу 2009 году тут заставалася толькі двое габрэяў.

Першаю наведнікі бачаць фігуру рабіна, які чытае Тору на адмысловым узвышэньні (біме).

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Рабін чытае Тору
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Тора

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Тора 1910 году з друкарні Цэдэрбаўма. Яд — указка для чытаньня Торы. ХХ стагодзьдзе
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Фрагмэнт Торы ў выглядзе скрутку. Канец XVIII — пачатак XIX стагодзьдзяў

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Вобраз скрыжаляў Старога Запавету. ХХ стагодзьдзе
Сьцяна за сьпіной рабіна паўтарае выглядам сьцяну ў адной з іўеўскіх сынагогаў. Перад вайной іх было тры, адну зруйнавалі, дзьве астатнія аддалі сёньня пад спартовую школу.

У куце стаіць частка мацэвы — надмагільнай пліты — і кавалак агароджы ад габрэйскіх могілак у Іўі XIX стагодзьдзя. Яны месьціліся за горадам.

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Мацэва па нябожчыцы Р. Кабак (першая палова XX стагодзьдзя) і частка агароджы могілак
На стэндзе пасярэдзіне пакою сабраныя выявы сынагогаў, якія былі ў Беларусі.
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Сынагогі Беларусі
Тут узнавілі адрэзак Бэрнардынскай вуліцы (цяпер вуліца Карла Маркса) у Іўі міжваеннае пары. Пад нагамі камяні быццам сапраўднага бруку. У пэрспэктыве вуліцы, выяўленай мастаком Аляксеем Навумчыкам, відаць касьцёл, ля якога яшчэ няма фігуры Езуса з раскінутымі рукамі, як у Рыё-дэ-Жанэйра, хаты, мосьцік.

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Фрагмэнт міжваеннай забудовы Іўя

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Бэрнардынская вуліца, мастак Аляксей Навумчык
Зьлева стаіць жылы дом. На шыльдзе напісана, што тут жыве Арон Шварц. Праз адчыненыя вокны можна ўбачыць гаспадыню. Яна сядзіць за сталом, накрытым да сьвяточнай пятнічнай вячэры, прысьвечанай Субоце.
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Жылы дом у Шабат

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Стравы для сэдэру — рытуальнай сямейнай бяседы на пачатку Пэсаху. Дранікі габрэі называюць латкес
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Габрэйскі каляндар
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Ханукія (трэцяя чвэрць ХХ стагодзьдзя) — сьветач, які запальваюць на Хануку, дзень перамогі сьвятла над цемрай, надзеі над роспаччу. Супадае з днём зімовага сонцастаяньня
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Справа месьціцца цырульня Давіда Бэндэра. Фота 14
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Млын у Іўі, фота 1916 году

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Аптэка ў Суботніках, фота 1930-х гадоў
На адным са стэндаў можна перасунуць шыльды і паглядзець, як называліся вуліцы мястэчка. Крывую перайменавалі ў Чкалава, Наваградзкую — у Леніна, Віленская стала 1-га Мая, а Рыначная — Камсамольскай.
Стэнд з гістарычнымі назвамі вуліц і здымкамі мястэчак вакол Іўя
Стэнд з гістарычнымі назвамі вуліц і здымкамі мястэчак вакол Іўя

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Аўтэнтычныя назвы вуліц замянілі савецкімі

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Плян мястэчка Іўя 1932 году
Тут можна ўбачыць амулет, які насілі насілі як юдэі, гэтак і мусульмане, — хамсу. Гэта выява далоні, якую рабілі з падручных матэрыялаў. Юдэі яе яшчэ называюць рука Мірыям, а мусульмане — рука Фацімы.

Ёсьць легенда, што аднойчы муж прывёў дахаты другую жонку. Першая жонка ў той момант варыла халву. Яна настолькі зьдзівілася і адчула разлуку з мужам, што надалей мяшала гарачую халву голай рукой, не адчуваючы болю. Выява далоні ва ўсходняй культуры лічыцца сымбалем вернасьці.

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Хамса
Незвычайны экспанат — рэлігійная кніга ў вокладцы «Дакумэнты зьнешняй палітыкі СССР». Яе перадала ўраджэнка Іўя Тамара Барадач, якая цяпер жыве ў Ізраілі. Кніга належала ейнаму бацьку, партыйнаму работніку. Так ён хаваў забароненую літаратуру.

Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Рэлігійная кніга схаваная пад савецкай вокладкай
Яшчэ адна цікавая кніга — копія Статуту Вялікага Княства Літоўскага 1588 году. Надрукаваны на беларускай мове ў віленскай друкарні Мамонічаў (дзейнічала з 1574 году). Пасьля далучэньня тэрыторыі Беларусі да Расейскай імпэрыі Статут працягваў дзейнічаць у Віленскай, Горадзенскай, Менскай губэрнях да 1840 году.
Рабін, цырульня і Статут ВКЛ. Што можна ўбачыць у яўрэйскай экспазіцыі музею ў Іўі. ФОТА
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году
Іўеўскі музэй нацыянальных культураў заснаваны ў 2009 годзе. Гэта адзіны ў Беларусі музэй такога профілю. Тут таксама працуюць залі, прысьвечаныя гісторыі Іўеўскага раёну, беларускім татарам і Другой сусьветнай вайне.