У Гродне прайшла сустрэча «Беларускамоўныя» (+ топ беларускамоўных гуртоў ад удзельнікаў)

Гродзенкі Эмілія Гаўрус і Наста Трафімчык расказалі, як прыйшлі да беларускай мовы, як на гэта рэагуюць сям’я і сябры, і як выхаваць беларускамоўнае дзіця. На дэсерт выступіў лідар гурта «Dzieciuki» Алесь Дзянісаў.

— Мы ўвосень 2018 года прачыталі навіну, што ў 2019 годзе будзе перапіс насельніцтва. І будуць два пытанні, звязаныя з мовай. Адно з іх: «Ваша родная мова?». А ў дужках напісана: «мова, першай засвоеная ў дзяцінстве». Для многіх з нас беларуская мова родная, але яна не першая, засвоеная ў дзяцінстве.

— Пытанне заблытанае, таму мы вырашылі паказаць людзям, што ёсць шмат людзей, сотні тысяч, якія размаўляюць па-беларуску. Яны абсалютна розныя па прафесіях, спецыянасці, розных узростаў. І мы запачаткавалі праект, які назвалі «Беларускамоўныя». Сэнс яго ў тым, каб на сцэну падымаліся па два героі і распавядалі пра тое, як яны прыйшлі да беларускай мовы, — расказвае Алесь з «АртСядзібы».

Праект запачаткавалі восенню 2018 года. Вядучая задае пытанні, а героі паралельна расказваюць: як пачыналі размаўляць, пра стэрэатыпы, адносіны, плюсы і мінусы. У мінску адбылося ўжо 30 сустрэчаў. На іх завітвалі і знакамінасці, і людзі, якія нядаўна перайшлі на мову. Некаторыя наведвальнікі натхняліся і таксама пачыналі размаўляць па-беларуску. У гэтым і быў сэнс праекта.

Летам стваральнікі паехалі ў рэгіёны, дзе правялі сустрэчы з мясцовымі героямі. «АртСядзіба» ўжо была ў Віцебску, Бабруйску, Гродне, Брэсце. У планах — Гомель. Падтрымаць праект можна праз краўдфандынг. Паралельна ідзе праект «Мова чэлендж», за якім можна сачыць у інстаграме.

Як Akute дапамагаюць вучыць мову

Гераіні распавялі пра сябе. Наста нарадзілася ў Слоніме, адвучылася ў ГрГУ і адпрацавала настаўніцай пачатковых класаў. Зараз працуе прадавачкай у Мінску. Эмілія родам з Астравеччыны, па адукацыі журналістка, зараз у дэкрэтным адпачынку.

Наста пачала размаўляць па-беларуску ў 2014 годзе. У свой час паўплывалі на яе бабуля, якая жыла ў вёсцы, і брат, які прывозіў дыскі Вольскага і раіў паглядзець «Вышэй за неба». Потым былі Akute, Vincent — так усё і пачалося. У Слоніме было менш беларускамоўнага атачэння. А потым Наста паступіла ў Гродна і пайшла на курсы «Мова Нанова». «Я пабачыла канцэнтрат беларускамоўных людзей і такая: сур’ёзна? Дзе вы былі раней? — смяецца Наста. — Тады пачалося асэнсаванае беларускамоўнае жыццё».

Эмілія адказвае, што пачала размаўляць па-беларуску ў 1993 годзе, то бок ад нараджэння. Яна кажа, што ён было прасцей, бо яна жыла ў вёсцы, дзе размаўлялі хоць не на літаратурнай, але беларускай мове, вучылася ў беларускамоўнай школе. То бок база была.

— Калі ў гадоў 16−17 я паступала ў Гародню, было такое усведамленне: або ты пераходзіш на рускую мову, альбо удасканальваеш свою беларускую мову, каб яна была літаратурнай і прыгожай. А то нас з дзяўчатамі засмучала, што мы кажам «інцярэсна», «вабшчэ», і мы над сабой працавалі, каб беларуская мова была літаратурнай і каб гэта гучала прыжога, — расказвае Эмілія. Паступала ва ўнівер Эмілія з сястрой і сяброўкамі. Яны разам жылі ў пакоі і дамовіліся камунікаваць па-беларуску.

Беларускамоўны — значыць вясковец або з БНФ?

— Гэта такая праблема вясковай моладзі, бо мы разумеем, як там размаўляюць — як бацькі, як бабулі. І калі мы прыязджаем у горад, каб не вулучацца, амаль што ўсе мае аднакласнікі перайшлі на рускую мову. Для мяне, калі я паступала, гэта быў такі прынцыповы момант: або ты прагінаешся і пераходзіш на рускую, або застаешся пры сваім. І гэты момант трэба перажыць, — раіць Эмілія.

Яна расказвае, што настаўнікі і студэнты ніколі не ставіліся з негатывам, а з зацікаўленасцю і здзіўленнем. Часам гэта нават дапамагала на экзаменах, бо выкладчыкі цікавіліся мовай. Наогул, лічыць Эмілія, адукаваны чалавек не можа ставіцца негатыўна да беларускай мовы.

Наста кажа, што яе аднакурснікі таксама ставіліся добра, тым больш што ў групе было адсоткаў 80 прыезджых з раёнаў, дзе былі цікавыя дыялекты. А аднойчы яе беларускую мову прынялі за… слонімскі акцэнт. З мамай яна размаўляе на трасянцы, хаця апошнім часам у тэлеграме — выключна па беларску. І сябры стараюцца адказваць ёй па беларуску.

Наогул, кажуць дзяўчаты, ранейшыя стэрэатыпы, што калі ты беларускамоўны — значыць, прыехаў з вёскі, працуеш настаўнікам беларускай мовы або апазіцыянер, ужо не працуюць.

«Дзякуй за мову»

У атачэнні Эміліі працэнтаў 70 беларускамоўных, у Насты — 50/50. У Гродне, кажуць дзяўчаты, адна беларускамоўная тусоўка — людзі, якіх бачыш на вуліцы, сустракаеш на імпрэзах. А вось проста так сустрэць беларускамоўнага цяжка. Хіба што людзі чуюць беларускую мову і стараюцца на яе адказваць.

Наста адчувае сябе больш упэўненай, калі размаўляе па-беларуску. Дзякуючы мове ў яе нават з’явілася натхненне — ультрамарафоны. У прыватнасці, дзякуючы Лявону Анацку. Часта дзяўчатам дзякуюць «за мову».

«Дзеці не могуць не ведаць рускую мову — дайце вывучыць беларускую»

— Зараз маёй дачцэ 2 гады і 9 месяцаў. І для мяне гэта такое адкрыццё, як дзеці схопліваюць усё, як яны вучацца хутка і колькі ў дзяцей можна закласці. Я не за тое, каб яна была выключна беларускамоўнай. Выдатна, калі дзіця ведае і англійскую мову, і рускую — супер! Нядаўна мы хадзілі ў школы на сход і прыходзілі бацькі, якія будуць аддаваць дзяцей у беларускамоўныя класы. Мы даводзім аргументы, чаму варта аддаць дзіця ў беларускамоўны клас і кажам, што дзеці рускую мову будуць ведаць у любым выпадку. Ну немагчыма зараз жыць у Беларусі і не ведаць рускую мову. Дайце дзецям магчымасць ведаць і беларускую мову таксама! — расказвае Эмілія.

У Гродне ёсць некалькі беларускамоўных груп у дзіцячых садках. Напрыклад, на Дзевятоўцы — у садзе № 83. Там жа ёсць школа № 32 з беларускай мовай навучання да 5 класа.

У канцы вядоўца папрасіла гераінь агучыць свой топ-3 беларускамоўных музычных гуртоў і выканаўцаў. Дадавайце ў плэйліст.

Топ ад Насты:

1. Akute
2. Vincent
3. «Детидетей»

Топ ад Эміліі:

1. Алесь Дзянісаў
2. Сяргей Башлыкевіч
3. Лявон Вольскі

Топ ад Алеся Дзянісава:

1. Сяргей Башлыкевіч
2. Ганна Хітрык з «Детидетей» и «Sounduk»
3. Віктар Шалкевіч