Маленькая вуліца з вялікай гісторыяй — рэпартаж з 1 Мая, дзе двары патанаюць у колерах, але не хапае цішыні і вады

Да гэтага часу ў Гродне ёсць дзесяткі вуліц з «камуністычным» адценнем. Напярэдадні святкавання Дня салідарнасці працоўных, якія 1 мая аб’ядноўваліся па ўсім свеце, журналісты vgr.by прайшлі па аднайменнай гродзенскай вуліцы і даведаліся, на што скардзяцца «першамайцы» і што тут адбывалася дзесяткі гадоў назад.

Жылы комплекс стогадовай даўніны?

Калі зірнуць на карту, то падасца, што 1 Мая згубілася ў атачэнні больш буйных вуліц — Дзяржынскага, Ажэшка і 17 Верасня. Нягледзячы на гэта, тут нямала аб’ектаў «агульнагарадскога» значэння: абласны ваенкамат, музей Максіма Багдановіча, офіс абласной філіі спажывецкай кааперацыі, швейная фабрыка «Элод». У спіс можна ўнесці і першую ў Гродне краму сеткі «Святлафор» — у жорсткі дыскаўнтэр па пакупкі прыязджаюць не толькі з усяго Гродна, але нават з аддаленых вёсак.

Вуліца бярэ пачатак ля скрыжавання побач з цэнтрам занятасці, даходзіць да скрыжавання з вуліцай Валковіча, працягваецца аж да дарогі на Ціміразева. Агульная працягласць — амаль 800 метраў, прайсці яе можна за 8 хвілін. Адзначым, што дамоў на 1 Мая становіцца ўсё менш: у канцы 2017 года была знесена апошняя ў горадзе чабурэчная — ля бізнес-цэнтра «Аўгустоўскі». Па генплане тут будзе дарога, якая злучае Дзяржынскага і прывакзальны пляц.

Дастаткова зрабіць дзясятак крокаў, каб убачыць розніцу паміж двума часткамі вуліцы. Адзін бок, няцотны, займаюць пераважна сучасныя пабудовы. Насупраць — будынкі як мінімум з векавой гісторыяй. На двух- або трохпавярховых цагляных пабудовах ўстаноўлены таблічкі, якія паведамляюць, што перад намі гісторыка-культурная каштоўнасць. Дарэчы, стогадовыя дамы захавалі першапачатковы выгляд дзякуючы пяскаструйнай апрацоўцы фасадаў. Па ўсёй бачнасці, у пачатку мінулага стагоддзя тут ўзвялі, калі гаварыць сучаснай мовай, невялікі жылы комплекс.

Скардзяцца на атракцыёны і паркоўшчыкаў

Начальнік ЖЭСа № 1 Тэрэза Стасюк распавяла, што на абслугоўванні знаходзіцца 14 жылых дамоў вуліцы 1 Мая, 106 кватэр. Капітальны рамонт праведзены ў кожным, за выключэннем № 20 — там працы намечаны ў наступным годзе.

— Раней скаргі ў асноўным паступалі ў сувязі з працякаючым дахам, але падчас капрамонтаў стары шыфер замянілі, і праблема знікла. Некаторую нязручнасць для жыхароў выклікае адсутнасць сістэмы рэкуперацыі: каб з крана пацякла гарачая вада, трэба доўга чакаць. Але гэта можна сказаць толькі пра некалькі дамоў. Няма праблем і з ацяпленнем: усе дамы абсталяваныя аўтаматызаванымі сістэмамі кантролю і расходу, — дадала Тэрэза Стасюк.

Турбуе іншае: крыніцай раздражнення выступае … размешчаны праз дарогу парк Жылібера. З вясны і да восені адтуль даносяцца музыка і шум.

— Увечары, калі горача, немагчыма адкрыць акно — у вушах звініць. Але жыць тут камфортна, усё пад рукой — крамы, вакзал, прыпынкі, — адзначае студэнтка Наталля, якая здымае тут кватэру.

Суседства з паркам і іншымі месцамі грамадскага прызначэння абарочваецца і іншымі праблемамі:

— На стаянцы каля дома паркуецца паўгорада. Гэта жах нейкі! — выказвае незадаволенасць Людміла Барысаўна, якая жыве ў доме № 16 ужо каля шасцідзесяці гадоў. — Патрэбу, прабачце, справіць ідуць да нас у двор.

Кветнік на месцы дома

І ўсё ж такі гродзенцам з іншых вуліц ёсць чаму павучыцца ў жыхароў 1 Мая. Напрыклад, як прыгожа і акуратна ўладкоўваць тэрыторыю. Некалькі гадоў таму панадворак дома № 6 атрымаў званне самага лепшага ў Ленінскім раёне. І самы прыгожы кветнік ў раёне на 1 Мая: клумба з дзесяткамі экзатычных раслін уражлівых памераў раскінулася за домам № 16. Уся гэтая прыгажосць — справа рук пенсіянеркі Людмілы Барысаўны.

— У мяне тут ядловец, цюльпаны, нарцысы, керыя японская, купена, скумпія, барбарыс, ракіта, дрэвападобная півоня. З дзяцінства люблю займацца развядзеннем кветак. У дзень як мінімум пару гадзін сыходзіць, а ў перыяд пасадкі - і таго больш, — прызнаецца жанчына.

З упрыгожваннем ландшафту дапамагалі работнікі УЖРЭП. Такой колькасці раслін патрэбен пастаянны паліў, ваду прыходзіцца браць з крана, а гэта дадатковыя выдаткі. Пенсіянерка хадзіла ў гарвыканкам з просьбай падвесці сюды крыніцу вады — пакуль рэалізаваць ідэю не ўдалося.

«Гуляем у дурня, калі пенсію атрымліваем»

Ёсць на 1 Мая і сваё «казіно»: два столікі пад навесам ў парку Жылібера аблюбавалі аматары «традыцыйных» настольных гульняў. Група з дзесяці-дваццаці заўсёднікаў збіраецца ва ўмоўленым месцы ледзь не кожны дзень, каб пагуляць у даміно або карты, у дурня. Але толькі «калі пенсію атрымліваюць», іранічна пажартаваў пажылы мужчына. Сярод жартаўнікоў і захавальнікаў гарадскіх гісторый нямала жыхароў 1 Мая.

— У савецкія гады менавіта тут фармаваліся святочныя калоны. Сцягваліся работнікі з «Элод» і Гандальмаш, а потым ішлі па цэнтральных вуліцах і плошчы. Крычалі хто «Ура!», хто «Няхай жыве Першае мая!», хто «Свабода — роўнасць — братэрства!». Людзей было шмат. Тым, хто прыходзіў, потым давалі адгул, — успамінае адзін з старажылаў.

Па ўспамінах нашых суразмоўцаў, жадаючых прыгубіць у гэты святочны дзень было нямала. Але да мітынгоўцаў міліцыя заўсёды ставілася паблажліва.

— Ніколі не чапалі тых, хто нёс у руках сцягі або транспаранты, — смяюцца мужчыны.

Даведка

Вуліца 1 Мая канчаткова сфармавалася ў 1880-х гадах. За час існавання насіла назвы праспект Святога Якава, алея 3 Мая, Кірхавая, Ястрабіная, Бісмаркштрасе. Тут сем гадоў жыў беларускі кампазітар Рыгор Раманавіч Шырма. У доме № 2/1 жыў Герой СССР Іван Данілавіч Лебедзеў.

Мабыць, самая яркая славутасць вуліцы (хоць юрыдычна яна знаходзіцца на Акадэмічнай) — будынак рэальнага вучылішча імя цэсарэвіча Аляксея, зараз там біятэхналагічны факультэт ГГАУ.