Навіны

«Не кожны гатовы пра гэта расказаць». У Гродне прэзентавалі праект #БезПраваНаРасправу

#БезПраваНаРасправу — гэта мультымедыйны праект праваабарончага цэнтру «Вясна». Ён складаецца з 10 гісторый людзей, якія сутыкнуліся з жорсткім абыходжаннем з боку дзяржавы. Праект прэзентаваў у Гродне 26 лютага яго каардынатар і юрыст «Вясны» Павел Сапелка.

Праблемай жорсткага абыходжання з людзьмі «Вясна» займаецца ўжо гадоў 20. Але, як кажа Павел Сапелка, пра вынікі працы мала расказвалі шырокаму колу людзей.

Праца над праектам распачалася пасля флэшмоба #Metoo, калі жанчыны расказвалі пра гвалт, ахвярамі якога яны сталі. У «Вясне» папрасілі расказаць людзей пра гвалт з боку дзяржавы. Акрамя гісторый, праект прапаноўвае парады і ўзоры дакументаў.

— Расказаць — вельмі важна. Не кожны, хто падвергся жорсткаму абыходжанню, спяшаецца расказаць пра гэта і распачаць меры па аднаўленні сваіх правоў. Пра многія сітуацыі мы не даведваемся, бо чалавек адчувае не толькі фізічны, але і псіхалагічны боль. Многія жывуць з ім доўга, — расказвае Павел.

У гісторыях адлюстраваны не толькі Мінск, але і Брэст, Гродна, Ганцавічы, Смаргонь. Захаваўся і гендарны баланс. Праваабаронцы баяліся, што гісторый ад мужчын будзе больш, бо яны больш «касячаць», іх больш у турмах, да смяротнага пакарання прыгаворваюцца толькі яны. Аказалася, што гісторый ад мужчын і жанчын прыкладна аднолькавая колькасць. Пры тым, у некаторых выпадках на месцы ахвяры магла быць толькі жанчына.

Пасля праекта колькасць зваротаў да праваабаронцаў павялічылася

— У людзей, якія адстойваць правы, ёсць жаданне не толькі пакараць крыўдзіцеля, але і стварыць прэцэдэнт для паляпшэння сітуацыі ў будучыні, — кажа Павел. Пасля праекта колькасць зваротаў да праваабаронцаў павялічылася. Зараз у актыўнай працы «Вясны» 10 зваротаў.

Колькі наогул падаецца скаргаў на жорсткае абыходжанне, даведацца складана. Паводле заканадаўства дзяржава павінна прадастаўляць статыстычныя дадзеныя, пакуль для іх збору не спатрэбіцца правесці дадатковае раследаванне. А для збору дадзеных па жорсткім абыходжанні яно патрабуецца. З такой матывіроўкай дзяржава адмаўляе праваабаронцам.

600 зваротаў і толькі адзін суд

Адзіныя дакладныя лічбы яны пачулі падчас справаздачы Беларусі перад Камітэтам супраць катаванняў. Улады паведамілі, што з 2012 па 2015 год у дзяржорганы было пададзена больш за 600 зваротаў. Па 10 правялі раследаванні, адно дайшло да суду.

Стварыць асобны артыкул і спецпадраздзяленні

Дадзеныя складана палічыць самастойна, бо ў Беларусі няма асобнага артыкула па жорсткім абыходжанні. Камітэт супраць катаванняў настойвае на тым, што катаванні і жорсткае абыходжанне трэба крыміналізаць і усталяваць адказнаць на аснаванні канкрэтнага артыкула крымінальнага кодэкса. Дзяржава кажа, што ёсць іншыя артыкулы, па якіх можна судзіць. Напрыклад, такія парушэнні кваліфікуюць па арт. 426 — перавышэнне ўлады службовай асобай.

— У нас не створана нацыянальнага прэвентыўнага механізма па супрацьдзеянні распаўсюджанню катаванняў і жорсткага абыходжання. Нацыянальны механізм — гэта падраздзяленне сілавых ведамств, якое прыпаднята над асноўнай масай органаў і займаецца выключна пытаннямі расследавання выпадкаў жорсткага абыходжання. Так у многіх дзяржавах. Напрыклад, Малдова стварыла ў пракуратуры спецпадраздзяленне, увяла пост амбудсмэна — упаўнаважанага па правах чалавека. Гэтыя меры пачалі паціху выпраўляць сітуацыю ў краіне, — кажа Павел.

У нас жа выпадкі жорсткага абыходжання, у якіх віноўны супрацоўнік УУС РАУС Кастрычніцкага раёна, будзе расследаваць следчы таго ж Кастрычніцкага РАУСа. У такіх сітуацыях цяжка быць аб’ектыўным.

«Практычна нічога не змянілася»

Улічваючы, што метады зваротаў і скаргаў менш эфектыўныя, праваабаронцы вымушаныя размаўляць з дзяржавай «пасродкам міжнародных арганізацый». І гэта бывае больш эфектыўным. Ёсць Камітэт па правам чалавека, куды можна скіроўваць індывідуальныя паведамленні пра нарушэнне міжнароднага пакта аб грамадскіх і палітычных правах. Праўда, рашэнні яго носяць рэкамендацыйны характар, таму беларускі бок іх не выконвае.

Праваабаронцы супрацоўнічаюць са спецдакладчыкамі ААН. Яны, у сваю чаргу, паведамляюць уладам, што пэўнае іх рашэнне парушае абавязальніцтвы ці правы чалавека і прапануе змяніць гэта. Такая камунікацыя часта бывае непублічнай, але дзейнай.

Яшчэ адзін метад — альтэрнатыўныя даклады ў міжнародныя органы. Гэта такое сабе спаборніцтва ў прадастаўленні інфармацыі паміж праваабаронцамі і дзяржавай. У маі гэтага года Беларусь будзе праводзіць справаздачу перад Камітэтам супраць катаванняў пра рэалізацыю рэкамендацый, якія ім даў орган.

— У параўнанні з красавіком мінулага года практычна нічога не змянілася. Хаця раней былі пэўныя рухі ў пазіцыі дзяржавы ў лепшы бок, — кажа Павел.

Падзяліцца

Апошнія запісы

У цэнтры Гродна аб’яднаюць два аварыйныя будынкі. Яны вам добра вядомыя

Новы аб'ект грамадскага харчавання адкрыецца ў будынках № 31 і № 33 па вул.Вялікай Траецкай…

25 снежня 2024

Пад Гроднам пабудавалі домік для бяздомных катоў - ён падобны да драўлянай хаткі

Домік для бяздомных катоў з'явіўся ў адным з аграгарадкоў пад Гроднам. У ім ужо пасялілася…

24 снежня 2024

На польска-беларускай мяжы сабраліся чэргі перад святамі - за ноч сітуацыя не палепшылася

Напярэдадні свят на польска-беларускай мяжы сабраліся чэргі з турыстычных аўтобусаў і легкавых аўтамабіляў. У сацыяльных…

24 снежня 2024

Нацбанк выпусціць памятныя манеты да 200-годдзя Аўгустоўскага канала

Нацыянальны банк Беларусі рыхтуе да выпуску памятныя манеты, прысвечаныя 200-годдзю Аўгустоўскага канала. Адпаведная інфармацыя з'явілася…

24 снежня 2024

Супрацоўнікаў «Гродна Азот» працягваюць судзіць за распаўсюд экстрэмізму

Завадчане працягваюць прыцягвацца па артыкуле 19.11 КаАП. Гэта нягледзячы на неаднаразовыя заклікі перагледзець свае сацыяльныя…

23 снежня 2024

«Самі-ведаеце-хто». Гродзенцаў Георгія Роя і Аліну Коўшык цяпер нельга называць

23 снежня ў Рэспубліканскі спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў унеслі акаўнты ў Facebook і візуальны матэрыял гродзенцаў…

23 снежня 2024