Пасля ўчорашняга нападу ў Стоўбцах Следчы камітэт краіны пачаў крымінальную справу па ч. 2 арт. 139 (Забойства) Крымінальнага кодэкса. Другая частка гэтага артыкула ідзе з 16 пунктамі, якія апісваюць ўчыненае злачынства. Першы з іх — забойства двух або больш асоб. Як у выпадку са Стоўбцамі. У КК пералічваюцца магчымыя пакарання — пазбаўленне волі на тэрмін ад 8 да 25 гадоў, або пажыццёвае зняволенне, або смяротнае пакаранне. Натуральна, гаворка ідзе пра дарослых. А што прадугледжвае закон, калі злачынства здзейсніў падлетак да 16 гадоў? Даведваўся Оnliner.by.
Што кажа закон?
Галоўная асаблівасць цяперашняй сітуацыі наступная: у крымінальным праве існуе такое паняцце, як ўзрост крымінальнай адказнасці. Непаўнагадовы адказвае перад законам не за любыя злачынствы.
- Крымінальная адказнасць устаноўлена з наступу 14-гадовага ўзросту толькі за 22 злачынствы, названыя ў ч. 2 арт. 27 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь. У іх лік уваходзіць і адказнасць за ўчыненне злачынстваў, прадугледжаных артыкуламі 139, 147, 149 КК (забойства, наўмыснае прычыненне цяжкага або менш цяжкага цялеснага пашкоджання адпаведна), — распавядае юрыст Таццяна Равінская. — Пералiк гэтых злачынстваў вычарпальны. Гэта значыць ні за якое іншае злачынства, якое не названае ў ч. 2 арт. 27 КК, дзіця, якое дасягнула 14 гадоў, але якому яшчэ няма 16, не можа быць прыцягнутае да крымінальнай адказнасці.
Крымінальны кодэкс краіны абмяжоўвае тэрмін і памеры пакаранняў непаўналетніх у параўнанні з тымі ж відамі пакаранняў для дарослых. Некаторыя віды пакаранняў могуць прызначацца толькі пры наяўнасці пэўных умоваў.
— Найбольш строгім пакараннем непаўналетняга злачынца з’яўляецца пазбаўленне волі. Аднак з улікам асаблівага падыходу да непаўналетніх і яно мае сваю спецыфіку. Так, асоба не можа быць пакарана пазбаўленнем волі за злачынствы, што не ўяўляюць вялікай грамадскай небяспекі. За менш цяжкае злачынства тэрмін пакарання вар'іруецца ў межах 3 гадоў, за цяжкае — у межах 7, за асабліва цяжкае — у межах 10 гадоў, — падкрэслівае спецыяліст.
У выпадку, калі падлетак здзейсніў асабліва цяжкае злачынства, звязанае з наўмысным замахам на жыццё чалавека альбо з незаконным абаротам наркотыкаў, яму пагражае пазбаўленне волі ў межах 12 гадоў.
— Пры гэтым, калі падлетак ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў здзяйсняе некалькі злачынстваў, якія ўключаюць хаця б адно асабліва цяжкае злачынства, канчатковае пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі не можа быць прызначана на тэрмін звыш 13 гадоў. Для непаўналетніх ва ўзросце ад 16 да 18 гадоў максімальны тэрмін пазбаўлення волі пры такой умове не можа быць больш за 15 гадоў (арт. 116 КК), — кажа юрыст.
Што было раней?
Непрыемна, вядома, але ў апошні час гучныя суды над падлеткамі пачасціліся. Вось тры прыклады.
У сакавіку 2017 суд абвясціў прысуд Уладзіславу Казакевічу, які зладзіў разню ў сталічным ГЦ «Новая Еўропа» ў кастрычніку 2016 га. На той момант 17-гадовы студэнт першага курса МІПСА нанёс два ўдары бензапілой жанчыне 1973 года нараджэння. А пасля таго, як агрэгат заглух, дастаў з чахла для гітары сякера-кувалду і ўчыніў ім ўдары, ад якіх яна памерла на месцы здарэння. Затым Казакевіч прычыніў цялесныя пашкоджанні рознай ступені цяжкасці яшчэ двум жанчынам. Яны засталіся жывыя.
Хлопца прызналі вінаватым па:
— ч. 1 арт. 13 і пп. 1, 6, 13 ч. 2 арт. 139 (Падрыхтоўка да забойства двух і больш асоб, учыненая з асаблівай жорсткасцю з хуліганскіх меркаванняў);
— ч. 1 арт. 14 і пп. 1, 6, 13, 16 ч. 2 арт. 139 (Замах на забойства двух і больш асоб, учынены з асаблівай жорсткасцю з хуліганскіх меркаванняў, учынены асобай, якая раней здзяйсняла забойства);
— пп. 6, 13, 16 ч. 2 арт. 139 (Забойства, учыненае з асаблівай жорсткасцю з хуліганскіх меркаванняў, учыненае асобай, якая раней учынiла забойства);
— ч. 1 арт. 339 (Хуліганства).
Мінчука прысудзілі да 15 гадоў пазбаўлення волі, якія ён павінен быў адбываць у папраўчай калоніі агульнага рэжыму. У ліпені таго ж года адбылося паседжанне ў Вярхоўным судзе, які разгледзеў справу аб нападзе ў ГЦ «Новая Еўропа» ў апеляцыйным парадку. У выніку, рашэнне Мінскага гарадскога суда пакінулі без зменаў.
У маі 2018 у Казакевіча быў яшчэ адзін суд. На гэты раз па справе аб нападзе на кантралёра шклоўскай калоніі. Казакевіча прысудзілі да 22 гадоў пазбаўлення волі. З іх 5 гадоў ён правядзе ў турме, астатнія 17 — у калоніі ўзмоцненага рэжыму.
У красавіку 2017 сталічнага дзевяцікласніка Даната Скакуна прызналі вінаватым у замаху на забойства з асаблівай жорсткасцю асобы ў сувязі з ажыццяўленнем ім службовай дзейнасці (ч. 1 арт. 14, пп. 6 і 10 ч. 2 арт. 139 КК РБ). Па версіі абвінавачвання, хлопец нанёс 17 нажавых раненняў у вобласць шыі настаўніцы рускай мовы і літаратуры гімназіі № 74. Нагадаем, жанчына выжыла. Школьніка прысудзілі да 8 гадоў пазбаўлення волі з адбываннем пакарання ў выхаваўчай калоніі.
У студзені 2019 судом Ленінскага раёна Мінска вынесены прысуд 14-гадоваму навучэнцу адной са сталічных школ. 24 верасня падлетак нанёс свайму 52-гадоваму бацьку некалькі удараў нажом. Мужчына аказаў супраціў, змог выбіць прыладу злачынства, а затым звярнуўся ў хуткую медыцынскую дапамогу. Яго сын быў прызнаны вінаватым у замаху на забойства бацькі. Згодна з ч. 1 арт. 14 і ч. 1 арт. 139 КК падлетку прызначана пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі на тэрмін 6 гадоў з адбываннем пакарання ў выхаваўчай калоніі.
