Без цэнзуры. Адкрылася выстава да 35-годдзя незалежнай гродзенскай журналістыкі

«Пры першым жа зручным моманце беларушчына і незалежная журналістыка праб’ецца праз асфальт. Гэта закон жыцця. Ніякі жандарм, ніякая турма, ніякія драконаўскія законы не здолеюць гэтаму нічога супрацьпаставіць», — словамі Міколы Маркевіча, які стварыў газету «Пагоня», адкрылася выстава «Непадцэнзурная Гародня 1983−2018».

— Выстава стала своеасаблівым летапісам свабоды слова ў Гродне за апошнія 30 год, — расказвае Вольга Корсун, адна з арганізатарак выставы. — Яна расказвае пра час, калі ў Гродне з’явіліся першыя непадцэнзурныя часопісы і газеты, пра пераслед журналістаў і іх змаганне за прафесію і права быць свабоднымі. Мы хацелі перадаць дух той эпохі. Гэта быў перыяд шалёнага ўздыму і свабоды слова. Таксама мы падкрэслілі характэрную рысу гарадзенцаў - жаданне быць свабодным. Мне падаецца, што ў нас асаблівыя людзі і ўвесь горад прапітаны прагай да свабоды.

Выстава распавядае пра развіццё журналістыкі ў Гродне з 1983 да 2018 года. Пра тое, як з’яўляліся і знікалі першыя непадцэнзурныя часопісы і газеты «Рэанімова», «Пагоня», «Біржа інфармацыі», «Рэпарцёр» і Радыё НБК.

«Пагоня» і «Біржа інфармацыі» і сёння былі б паспяховымі праектамі"

На выставу сабраліся тыя людзі, якія яшчэ ў савецкі час стваралі непадцэнзурныя выданні. У іх прамовах былі і аптымістычныя, і песімістычныя прагнозы.

«Не думаю, што сёння можна вярнуць нешта назад. Час газет прайшоў. Прайшлі часы, калі журналісты былі ўладарамі думак, калі каля кіёскаў стаялі чэргі. Цяпер іншыя ўмовы», — кажа Сяргей Астраўцоў, журналіст «Радыё Свабода».

Медыяэксперт Вітаўт Руднік лічыць, што газеты «Пагоня» і «Біржа інфармацыі» і сёння былі б паспяховымі медыяпраектамі, але не газетамі, а сайтамі. Але аднавіць выданні не атрымалася.

Шмат размоваў вялося і пра журналісцкую салідарнасць. «Салідарнасць у тыя часы была вельмі моцная. І на суды хадзілі, і на акцыі. І гэты інструмент сапраўды працаваў», — кажа Ірына Чарняўка. Алена Раўбецкая дадае, што на суды да журналістаў хадзілі і звычайныя грамадзяне. Зараз жа, кажа фрылансер Андрэй Мялешка, прафесійнай салідарнасці ён не адчувае.

«Не заўсёды ўсе газеты пісалі як «Савецкая Беларусія»

Выстава заняла ўсе сцены Цэнтра гарадскога жыцця. І гэта толькі 40% архіўных матэрыялаў, якія знайшлі арганізатары выставы. Яны некалькі месяцаў працавалі з архіўнымі дакументамі і фотаздымкамі ў бібліятэках і асабістых архівах герояў тых падзей.

Арганізатары спадзяюцца, што астатнія матэрыялы таксама ўбачаць свет у выглядзе кнігі ці музейнай экспазіцыі. Алена Раўбецкая, колішняя рэдактарка «Біржы інфармацыі», лічыць, што выставу неабходна перанесці на большую пляцоўку. Туды варта запрашаць студэнтаў журналісцкіх факультэтаў, каб паказаць гісторыю гродзенскай журналістыкі.

— Сучасныя маладыя журналісты мала ведаюць пра важныя моман1ты ў гісторыі гарадзенскай незалежнай журналістыкі. Не заўсёды ўсе газеты пісалі як «Савецкая Беларусія», не заўсёды быў прыгнёт і журналісцкая абыякаваць, — кажа Волга Корсун. — Гэта тая гісторыя, якой мы можам ганарыцца. Я спадзяюся, яна будзе вывучацца на новых факультэтах у новай Беларусі. Не ведаю, калі гэта будзе, але толькі ў нашых сілах наблізіць гэтую дату.

Даведка

Арганізавалі выставу пляцоўка HrodnaMediaRoom і Цэнтр гарадскога жыцця пры падтрымцы Беларускай асацыяцыі журналістаў. Выставу прысвяцілі стагоддзю абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі. Арганізатары лічаць, што менавіта гэта стала падмуркам да незалежнасці сучаснай Беларусі і дэмакратычных каштоўнасцей. У тым ліку, і свабоды слова.

Выставу можна будзе пабачыць да 3 красавіка.