Спадчына

З падворка Януша Паруліса скралі бетонную пліту міжваеннага часу

Прапажу міжваеннай бетоннай пліты з надпісам «N.Freidowicz Grodno» гродзенскі краязнаўца выявіў некалькі дзён таму. Паруліс думае, што нехта мэтанакіравана прыйшоў менавіта за ёй, бо яна мае сваю гісторыю і можа каштаваць немалых грошай. У міліцыю Януш Паруліс пакуль не звяртаўся.

Пліта была выраблена ў Гродне ў міжваенны час на прадпрыемстве мясцовага яўрэя Нохума Фрэйдовiча на вуліцы Брыгіцкай — сучаснай Карла Маркса. Прадпрыемства Фрейдовiча займалася не толькі выпускам тратуарных пліт, але і іншых будаўнiчых матэрыялаў. Цікава, што Нохум Фрэйдовiч быў дзедам знакамітага Фелікса Зандмана, які перажыў у Гродне жахі вайны, а пасля за акіянам стаў вядомым фізікам і мільярдэрам.

[irp posts="43 726″ name="Апошні напамін пра сям’ю Фрэйдовiчаў: у музей Паруліса прынеслі рэдкія тратуарныя пліты"]

«Я хварэў і некалькі дзён амаль не выходзіў на вуліцу, а калі выйшаў, то заўважыў, што каля дома чагосьці не хапае. Потым зразумеў, што знікла пліта Фрэйдовіча, — распавядае Януш Паруліс. — Скрасці мог той, хто цікавіцца гісторыяй Гродна. Звычайнаму зладзюжцы не патрэбна 20-кілаграмовая бетонная пліта. Я ў Гродне жыву амаль 75 гадоў і такіх пліт з надпісамі Фрэйдовіча не бачыў у горадзе».

У пачатку снежня 2017, калі Янушу Парулісу прынеслі гэтыя пліты, ён казаў, што яны стануць каштоўнымі экспанатамі ў яго музеі і будуць чакаць сваякоў Фелікса Зандмана.

Адна з бетонных пліт Фрейдовіча, якая маецца у музеі Януша Паруліса

Пра сям’ю Фрэйдовічаў

Будынкi ў цэнтры горада, дзе было прадпрыемства Фрэйдовiча, захаваліся. Там зараз гаражы і майстэрні. Дом, дзе жыла вялікая сям’я, знаходзіцца побач, там зараз жывуць некалькі сем’яў гродзенцаў.

Кароткi ўспамін Фелікса Зандмана пра Гродна:

«Сям'я майго бацькі Арона, дзядуля Берл Зандман і бабуля Рыўка, вяла свой род са збяднелых набожных навукоўцаў. Бацькі ж маці Гені, дзядуля Нахум Фрэйдовiч і бабуля Тэма, лічыліся ў Гродне багатымі людзьмi — мелi свой бізнес. Мой бацька па завяршэнні вучобы ва ўніверсітэце Вены і абароны доктарскай дысертацыі прыехаў да бацькоў у Гродна. Тут ён пазнаёміўся з мамай, Геней Фрэйдовiч, закахаўся, і неўзабаве яны пажаніліся. Пасля жаніцьбы тата, як малодшы бізнес-партнёр дзядулі Нахума, стаў займацца будаўніцтвам. Мама займалася выхаваннем дзяцей».

Па ўспамінах Зандмана, яго дзядуля Нахум Фрэйдовiч у 1941 годзе цаной свайго жыцця застаўся з маленькімі ўнукамі ў доме, калі туды павінны былі прыйсці немцы. У выніку Фрэйдовiч, як і іншыя гродзенскiя сваякі Задмана, загінулі ў мясцовым гета ці лагерах смерці.

Знайшліся яшчэ пліты Фрэйдовіча

Пасля публікацыі на Hrodna.life матэрыялу пра тое, што ў Гродне знайшлі пліты Фрэйдовіча, нашаму журналісту ўдалося адшукаць яшчэ каля 10 падобных пліт на адным з участкаў у цэнтры Гродна.

У асноўным сёння гродзенцам трапляюцца бетонныя пліты міжваеннага часу без надпісаў. Рэдкасцю становяцца і пліты «Magistrat miasta Grodna».

Падзяліцца

Апошнія запісы

У Беларусі прадаюць сетку кафэ-кандытарскіх — адна з самых вялікіх устаноў працуе ў Гродне

На продаж выставілі сетку кафэ MyLoverBerry. Адна з трох устаноў знаходзіцца ў Гродне - менавіта…

5 лістапада 2024

«Плявок у твар архітэктурнай супольнасці». Праект забудовы на месцы казарм на Шчорса ўзнагародзілі - з’явілася петыцыя супраць гэтага

Аўтары петыцыі абураныя міжнароднай узнагародай праекта жылога комплексу «Аляксандраўскі» на месцы знесеных царскіх казармаў XIX ст.…

5 лістапада 2024

Цэны кватэр у Гродне працягваюць расці - за год павялічыліся на 7,7%

За мінулы тыдзень сярэдняя цана кватэры ў Гродне вырасла на 0,5% і склала $844 за…

5 лістапада 2024

У адным з гродзенскіх раёнаў упершыню з’явяцца кватэры з тэрасамі

Тэрасы з'явяцца ў аднаго з дамоў, які будуецца на тэрыторыі былога ваеннага гарадка на Фолюшы.…

5 лістапада 2024

У Гродна з канцэртам едзе вядомы беларускамоўны тыктокер

У Гродне выступіць Ілля Шынкарэнка — малады музыка, які набыў папулярнасць дзякуючы свайму беларускамоўнаму TikTok.…

5 лістапада 2024

Новыя сцены і жалезная брама. Як зараз выглядае Навагрудскі замак: фота

У Навагрудку завяршаецца пяты этап рэканструкцыі замка. Тут з'явіліся фартыфікацыйныя сцены з высокай металічнай брамай…

4 лістапада 2024