Спадчына

З падворка Януша Паруліса скралі бетонную пліту міжваеннага часу

Прапажу міжваеннай бетоннай пліты з надпісам «N.Freidowicz Grodno» гродзенскі краязнаўца выявіў некалькі дзён таму. Паруліс думае, што нехта мэтанакіравана прыйшоў менавіта за ёй, бо яна мае сваю гісторыю і можа каштаваць немалых грошай. У міліцыю Януш Паруліс пакуль не звяртаўся.

Пліта была выраблена ў Гродне ў міжваенны час на прадпрыемстве мясцовага яўрэя Нохума Фрэйдовiча на вуліцы Брыгіцкай — сучаснай Карла Маркса. Прадпрыемства Фрейдовiча займалася не толькі выпускам тратуарных пліт, але і іншых будаўнiчых матэрыялаў. Цікава, што Нохум Фрэйдовiч быў дзедам знакамітага Фелікса Зандмана, які перажыў у Гродне жахі вайны, а пасля за акіянам стаў вядомым фізікам і мільярдэрам.

[irp posts="43 726″ name="Апошні напамін пра сям’ю Фрэйдовiчаў: у музей Паруліса прынеслі рэдкія тратуарныя пліты"]

«Я хварэў і некалькі дзён амаль не выходзіў на вуліцу, а калі выйшаў, то заўважыў, што каля дома чагосьці не хапае. Потым зразумеў, што знікла пліта Фрэйдовіча, — распавядае Януш Паруліс. — Скрасці мог той, хто цікавіцца гісторыяй Гродна. Звычайнаму зладзюжцы не патрэбна 20-кілаграмовая бетонная пліта. Я ў Гродне жыву амаль 75 гадоў і такіх пліт з надпісамі Фрэйдовіча не бачыў у горадзе».

У пачатку снежня 2017, калі Янушу Парулісу прынеслі гэтыя пліты, ён казаў, што яны стануць каштоўнымі экспанатамі ў яго музеі і будуць чакаць сваякоў Фелікса Зандмана.

Адна з бетонных пліт Фрейдовіча, якая маецца у музеі Януша Паруліса

Пра сям’ю Фрэйдовічаў

Будынкi ў цэнтры горада, дзе было прадпрыемства Фрэйдовiча, захаваліся. Там зараз гаражы і майстэрні. Дом, дзе жыла вялікая сям’я, знаходзіцца побач, там зараз жывуць некалькі сем’яў гродзенцаў.

Кароткi ўспамін Фелікса Зандмана пра Гродна:

«Сям'я майго бацькі Арона, дзядуля Берл Зандман і бабуля Рыўка, вяла свой род са збяднелых набожных навукоўцаў. Бацькі ж маці Гені, дзядуля Нахум Фрэйдовiч і бабуля Тэма, лічыліся ў Гродне багатымі людзьмi — мелi свой бізнес. Мой бацька па завяршэнні вучобы ва ўніверсітэце Вены і абароны доктарскай дысертацыі прыехаў да бацькоў у Гродна. Тут ён пазнаёміўся з мамай, Геней Фрэйдовiч, закахаўся, і неўзабаве яны пажаніліся. Пасля жаніцьбы тата, як малодшы бізнес-партнёр дзядулі Нахума, стаў займацца будаўніцтвам. Мама займалася выхаваннем дзяцей».

Па ўспамінах Зандмана, яго дзядуля Нахум Фрэйдовiч у 1941 годзе цаной свайго жыцця застаўся з маленькімі ўнукамі ў доме, калі туды павінны былі прыйсці немцы. У выніку Фрэйдовiч, як і іншыя гродзенскiя сваякі Задмана, загінулі ў мясцовым гета ці лагерах смерці.

Знайшліся яшчэ пліты Фрэйдовіча

Пасля публікацыі на Hrodna.life матэрыялу пра тое, што ў Гродне знайшлі пліты Фрэйдовіча, нашаму журналісту ўдалося адшукаць яшчэ каля 10 падобных пліт на адным з участкаў у цэнтры Гродна.

У асноўным сёння гродзенцам трапляюцца бетонныя пліты міжваеннага часу без надпісаў. Рэдкасцю становяцца і пліты «Magistrat miasta Grodna».

Падзяліцца

Апошнія запісы

У Гродне з’явіцца больш пляцовак для выгулу сабак

Плануецца, што ў кожным раёне з’явіцца па дзве новыя пляцоўкі для выгулу хатніх жывёл. Адпаведны…

22 лістапада 2024

Гродзенскага актывіста Ежы Грыгенчу завочна асудзілі на 6 гадоў калоніі

Гродзенскі абласны суд прызнаў Ежы Грыгенчу вінаватым паводле чатырох крымінальных артыкулаў. Яму прызначылі шэсць гадоў…

21 лістапада 2024

Блогер з Гродна Аляксей Саўко з’явіўся ў майцы «Команда Путина»

Блогер з Гродна Аляксей Саўко з ростам у 136 см апублікаваў фота ў футболцы “Команда…

21 лістапада 2024

У Гродне з’явіўся першы 3D-экран — яго размясцілі на фасадзе Triniti

Экран вышынёй 7 метраў з’явіўся на фасадзе гандлёва-забаўляльнага цэнтра Triniti на праспекце Янкі Купалы. Гэта…

21 лістапада 2024

Белстат: Турыстаў у Гродзенскай вобласці стала менш у 20 разоў. Тлумачым, чаму насамрэч сітуацыя значна лепш

Гродзенская вобласць страціла лідарскую пазіцыю па колькасці арганізаваных турыстаў. Цяпер сярод найбольш папулярных напрамкаў —…

21 лістапада 2024

КДБ увёў у Гродне рэжым контртэрарыстычнай аперацыі

Аперацыя праводзіцца на тэрыторыі Гродна і Гродзенскага раёна ў рамках камандна-штабных вучэнняў сілавікоў. На час…

21 лістапада 2024