Прапажу міжваеннай бетоннай пліты з надпісам «N.Freidowicz Grodno» гродзенскі краязнаўца выявіў некалькі дзён таму. Паруліс думае, што нехта мэтанакіравана прыйшоў менавіта за ёй, бо яна мае сваю гісторыю і можа каштаваць немалых грошай. У міліцыю Януш Паруліс пакуль не звяртаўся.
Пліта была выраблена ў Гродне ў міжваенны час на прадпрыемстве мясцовага яўрэя Нохума Фрэйдовiча на вуліцы Брыгіцкай — сучаснай Карла Маркса. Прадпрыемства Фрейдовiча займалася не толькі выпускам тратуарных пліт, але і іншых будаўнiчых матэрыялаў. Цікава, што Нохум Фрэйдовiч быў дзедам знакамітага Фелікса Зандмана, які перажыў у Гродне жахі вайны, а пасля за акіянам стаў вядомым фізікам і мільярдэрам.
[irp posts="43 726″ name="Апошні напамін пра сям’ю Фрэйдовiчаў: у музей Паруліса прынеслі рэдкія тратуарныя пліты"]
«Я хварэў і некалькі дзён амаль не выходзіў на вуліцу, а калі выйшаў, то заўважыў, што каля дома чагосьці не хапае. Потым зразумеў, што знікла пліта Фрэйдовіча, — распавядае Януш Паруліс. — Скрасці мог той, хто цікавіцца гісторыяй Гродна. Звычайнаму зладзюжцы не патрэбна 20-кілаграмовая бетонная пліта. Я ў Гродне жыву амаль 75 гадоў і такіх пліт з надпісамі Фрэйдовіча не бачыў у горадзе».
У пачатку снежня 2017, калі Янушу Парулісу прынеслі гэтыя пліты, ён казаў, што яны стануць каштоўнымі экспанатамі ў яго музеі і будуць чакаць сваякоў Фелікса Зандмана.
Будынкi ў цэнтры горада, дзе было прадпрыемства Фрэйдовiча, захаваліся. Там зараз гаражы і майстэрні. Дом, дзе жыла вялікая сям’я, знаходзіцца побач, там зараз жывуць некалькі сем’яў гродзенцаў.
Кароткi ўспамін Фелікса Зандмана пра Гродна:
«Сям'я майго бацькі Арона, дзядуля Берл Зандман і бабуля Рыўка, вяла свой род са збяднелых набожных навукоўцаў. Бацькі ж маці Гені, дзядуля Нахум Фрэйдовiч і бабуля Тэма, лічыліся ў Гродне багатымі людзьмi — мелi свой бізнес. Мой бацька па завяршэнні вучобы ва ўніверсітэце Вены і абароны доктарскай дысертацыі прыехаў да бацькоў у Гродна. Тут ён пазнаёміўся з мамай, Геней Фрэйдовiч, закахаўся, і неўзабаве яны пажаніліся. Пасля жаніцьбы тата, як малодшы бізнес-партнёр дзядулі Нахума, стаў займацца будаўніцтвам. Мама займалася выхаваннем дзяцей».
Па ўспамінах Зандмана, яго дзядуля Нахум Фрэйдовiч у 1941 годзе цаной свайго жыцця застаўся з маленькімі ўнукамі ў доме, калі туды павінны былі прыйсці немцы. У выніку Фрэйдовiч, як і іншыя гродзенскiя сваякі Задмана, загінулі ў мясцовым гета ці лагерах смерці.
Пасля публікацыі на Hrodna.life матэрыялу пра тое, што ў Гродне знайшлі пліты Фрэйдовіча, нашаму журналісту ўдалося адшукаць яшчэ каля 10 падобных пліт на адным з участкаў у цэнтры Гродна.
У асноўным сёння гродзенцам трапляюцца бетонныя пліты міжваеннага часу без надпісаў. Рэдкасцю становяцца і пліты «Magistrat miasta Grodna».
Плануецца, што ў кожным раёне з’явіцца па дзве новыя пляцоўкі для выгулу хатніх жывёл. Адпаведны…
Гродзенскі абласны суд прызнаў Ежы Грыгенчу вінаватым паводле чатырох крымінальных артыкулаў. Яму прызначылі шэсць гадоў…
Блогер з Гродна Аляксей Саўко з ростам у 136 см апублікаваў фота ў футболцы “Команда…
Экран вышынёй 7 метраў з’явіўся на фасадзе гандлёва-забаўляльнага цэнтра Triniti на праспекце Янкі Купалы. Гэта…
Гродзенская вобласць страціла лідарскую пазіцыю па колькасці арганізаваных турыстаў. Цяпер сярод найбольш папулярных напрамкаў —…
Аперацыя праводзіцца на тэрыторыі Гродна і Гродзенскага раёна ў рамках камандна-штабных вучэнняў сілавікоў. На час…