Сыходзяць відавочцы Другой сусветнай, але знакі тых часоў, часам загадкавыя, застаюцца. На старых гродзенскіх будынках дагэтуль можна знайсці нумарацыю і назвы вуліц на нямецкай мове. Некаторыя з іх расшыфраваць цалкам сёння не могуць ні мясцовыя старажылы, ні нават карэнныя немцы.
Засталося няшмат надпісаў на нямецкай мове, да якіх пакуль не дабраліся рукі камунальнікаў. Найбольшую цікавасць у краязнаўцаў выклікае дом на вуліцы Студэнцкай № 3, дзе захаваўся надпіс «GEORE 1348». Некалькі гадоў таму значэнне надпіса спрабавала разгадаць краязнаўца Наталля Канюк.Наталлі Рыгораўне не толькі ўдалося сабраць інфармацыю аб акупацыйных надпісах у Гродне, але і даведацца пра людзей, якія іх наносілі з дапамогай трафарэтаў. Сярод работнікаў мясцовай арганізацыі, якая гэтым займалася, быў і чалавек з сям'і Левандовiчаў, пра якую Hrodna.life ужо пісаў. Зыгмунт Левандовiч перыяд акупацыі ў Гродне памятае, але больш пра працу свайго дзеда і надпіс «GEORE» сказаць не можа.
Наталля Канюк меркавала, што ў дамах з такімі знакамі жылі служачыя мясцовых арганізацый. Таксама яна даведалася, што ў доме з надпісам «GEORE 1348» жыла сям’я Наўмюк, адзін з членаў якой працаваў разам з Левандовiчам. Сям’я ў доме на Студэнцкай некалькi месяцаў хавала яўрэйскага хлопца: пазней Наўмюкоў пасмяротна прызналі «Праведнікамі свету».
Падобную версію як Наталля Канюк выказаў і краязнаўца Аляксандр Семянчук.
«Хутчэй за ўсё, надпіс азначае, што будынак давялі да ладу для пражывання немцаў. GE- GEbaude — будынак, OR-ORdnung — парадак. Я нават перапісваўся з калекцыянерам Феліксам Варашыльскiм з Гамбургу па гэтай тэме. З яго слоў, ніхто з сучасных немцаў o „GEORE“ не чуў».
Паводле Варашыльскага, сёння немцы так на дамах не пішуць. Магчыма, гэта скарачэнне гродзенскіх немцаў і што яно значыць — ведалі толькі яны. Аляксандр Семянчук мяркуе, што адказ ёсць у гродзенскім архіве, дзе ёсць шмат дакументаў ваеннага часу на нямецкай мове. «Іх яшчэ ніхто не вывучаў, бо трэба добра валодаць нямецкай мовай», — кажа Аляксандр.
Дарэчы, за домам № 3 па вулiцы Студэнцкай знаходзіцца дом № 3а, на якім таксама ёсць надпіс «GEORE».
Працяг будзе.
Музыкі гурта Irdorath Уладзімір і Надзея Калач далі першае інтэрв'ю пасля свайго вызвалення вясной 2023…
Гістарычны канал Hrodna 11:27 працягвае публікаваць кароткія фрагменты з жыцця Гродна ў 1924 годзе. Нататкі ўзятыя з…
Жонка палітэмігранта Алена эканоміла на манікюры і ездзіла зайцам, каб купіць кватэру - і прадала…
Hrodna.life сабраў у адным месцы некалькі лакальных дызайнераў, у якіх можна абнавіць гардэроб гэтай вясной.…
Как покрасить яйца необычно? Из фиолетовой капусты можно получить изумрудный цвет, из вина получаются яйца,…
Беларускім студэнтам пачалі адмаўляць у візе для вучобы за мяжой. Тэрміны, на якія віза выдаецца,…