Прапажу міжваеннай бетоннай пліты з надпісам «N.Freidowicz Grodno» гродзенскі краязнаўца выявіў некалькі дзён таму. Паруліс думае, што нехта мэтанакіравана прыйшоў менавіта за ёй, бо яна мае сваю гісторыю і можа каштаваць немалых грошай. У міліцыю Януш Паруліс пакуль не звяртаўся.
Пліта была выраблена ў Гродне ў міжваенны час на прадпрыемстве мясцовага яўрэя Нохума Фрэйдовiча на вуліцы Брыгіцкай — сучаснай Карла Маркса. Прадпрыемства Фрейдовiча займалася не толькі выпускам тратуарных пліт, але і іншых будаўнiчых матэрыялаў. Цікава, што Нохум Фрэйдовiч быў дзедам знакамітага Фелікса Зандмана, які перажыў у Гродне жахі вайны, а пасля за акіянам стаў вядомым фізікам і мільярдэрам.
[irp posts="43 726″ name="Апошні напамін пра сям’ю Фрэйдовiчаў: у музей Паруліса прынеслі рэдкія тратуарныя пліты"]
«Я хварэў і некалькі дзён амаль не выходзіў на вуліцу, а калі выйшаў, то заўважыў, што каля дома чагосьці не хапае. Потым зразумеў, што знікла пліта Фрэйдовіча, — распавядае Януш Паруліс. — Скрасці мог той, хто цікавіцца гісторыяй Гродна. Звычайнаму зладзюжцы не патрэбна 20-кілаграмовая бетонная пліта. Я ў Гродне жыву амаль 75 гадоў і такіх пліт з надпісамі Фрэйдовіча не бачыў у горадзе».
У пачатку снежня 2017, калі Янушу Парулісу прынеслі гэтыя пліты, ён казаў, што яны стануць каштоўнымі экспанатамі ў яго музеі і будуць чакаць сваякоў Фелікса Зандмана.
Будынкi ў цэнтры горада, дзе было прадпрыемства Фрэйдовiча, захаваліся. Там зараз гаражы і майстэрні. Дом, дзе жыла вялікая сям’я, знаходзіцца побач, там зараз жывуць некалькі сем’яў гродзенцаў.
Кароткi ўспамін Фелікса Зандмана пра Гродна:
«Сям'я майго бацькі Арона, дзядуля Берл Зандман і бабуля Рыўка, вяла свой род са збяднелых набожных навукоўцаў. Бацькі ж маці Гені, дзядуля Нахум Фрэйдовiч і бабуля Тэма, лічыліся ў Гродне багатымі людзьмi — мелi свой бізнес. Мой бацька па завяршэнні вучобы ва ўніверсітэце Вены і абароны доктарскай дысертацыі прыехаў да бацькоў у Гродна. Тут ён пазнаёміўся з мамай, Геней Фрэйдовiч, закахаўся, і неўзабаве яны пажаніліся. Пасля жаніцьбы тата, як малодшы бізнес-партнёр дзядулі Нахума, стаў займацца будаўніцтвам. Мама займалася выхаваннем дзяцей».
Па ўспамінах Зандмана, яго дзядуля Нахум Фрэйдовiч у 1941 годзе цаной свайго жыцця застаўся з маленькімі ўнукамі ў доме, калі туды павінны былі прыйсці немцы. У выніку Фрэйдовiч, як і іншыя гродзенскiя сваякі Задмана, загінулі ў мясцовым гета ці лагерах смерці.
Пасля публікацыі на Hrodna.life матэрыялу пра тое, што ў Гродне знайшлі пліты Фрэйдовіча, нашаму журналісту ўдалося адшукаць яшчэ каля 10 падобных пліт на адным з участкаў у цэнтры Гродна.
У асноўным сёння гродзенцам трапляюцца бетонныя пліты міжваеннага часу без надпісаў. Рэдкасцю становяцца і пліты «Magistrat miasta Grodna».
Найхутчэйшы рост цэн на харчовую прадукцыю ў Беларусі назіраецца ў Гродзенскай вобласці. За першы квартал…
Гродзенскіх школьнікаў прывялі ў ізалятар часовага ўтрымання. Гэта адбылося ў межах экскурсіі, паведаміла прэс-служба Упраўлення…
У цэнтры Гродна дабудоўваюць офіс IT-кампаніі “Афранс”. Ён будзе складацца з двух будынкаў на вуліцы…
Атрымаць тавары з-за мяжы павінна была рэлігійная місія Дабрачыннага каталіцкага таварыства «Карытас» Гродзенскай дыяцэзіі. Памежнікі…
На вуліцы 17 верасня, 59/3 можна набыць кватэру ў цалкам адрэстаўраваным будынку 1925 года пабудовы.…
У Гродне пачаўся рост цэн за арэнду кватэры на майскія святы. Гэта звязваюць з плынню…